Sinds zondag 28 november moeten alle niet-essentiële winkels tussen 17.00 en 5.00 uur hun deuren sluiten. Dat blijft zo tot zeker zondag 19 december. Het geldt onder meer voor kledingwinkels, speelgoedwinkels en elektronicazaken. Geen ideaal scenario, met onder meer Sinterklaas en Kerstmis voor de deur.

Net als bijvoorbeeld maatregelen rond sportevenementen en het uitbreiden van de mondkapjesplicht, is de vervroegde sluitingstijd van niet-essentiële winkels onderdeel van een totaalpakket. Dat is bedoeld om het aantal contacten tussen mensen te beperken. Met het nieuwe pakket maatregelen hopen het demissionaire kabinet en het OMT op een forse daling van het aantal coronabesmettingen en ziekenhuisopnames.

Volgens het RIVM is het moeilijk om aan te geven hoeveel invloed elke maatregel precies heeft. Dat is echter ook niet nodig, omdat het dus vooral gaat om het resultaat van alle maatregelen bij elkaar opgeteld. Dat kan het RIVM altijd pas twee weken na het invoeren van de maatregelen echt in kaart brengen.

Maar wordt het dan niet drukker op de tijden dat locaties wél open zijn? Eenzelfde probleem kan zich voordoen in bijvoorbeeld bioscopen, die ook om 17.00 uur dicht moeten. Veel bioscopen willen daarom overdag meer voorstellingen organiseren. Als die toename van voorstellingen leidt tot een toename van het aantal bezoekers, is het inderdaad drukker. Maar als het aantal bezoekers hetzelfde blijft en wordt 'uitgesmeerd' over meerdere voorstellingen, neemt de drukte juist af.

Ook in de winkels bestaat het risico dat het juist drukker wordt, omdat er minder tijd is voor mensen om te winkelen. Winkels hebben echter ook een maximum van één bezoeker per 5 vierkante meter. Zo wordt ervoor gezorgd dat iedereen 1,5 meter afstand kan houden. Hoeveel mensen er precies aanwezig mogen zijn, hangt af van hoe groot de winkel is. Als winkels die maatregelen allemaal goed handhaven, is er dus altijd een maximumaantal bezoekende klanten mogelijk.

Sommige winkels en locaties lieten hun openingstijden als het ware meebewegen. Omdat ze eerder dicht moesten, gingen ze ook eerder open. Zaterdag meldden verschillende winkelketens nog dat het druk was in de winkelstraten, maar dat de maatregelen goed nageleefd werden.

In winkels is het 's avonds vaak nog druk, zeker als mensen nog even snel een boodschap moeten doen of een cadeau kopen. Als daar een alternatief voor gevonden kan worden, wordt het aantal contacten verminderd. Zo worden mensen gevraagd om op rustigere tijdstippen te komen winkelen en drukte te vermijden.

De vervroegde sluiting van winkels was er waarschijnlijk ook mede verantwoordelijk voor dat er meer online geshopt werd. Zo draaiden webwinkels in de week in de aanloop naar Sinterklaas een vijfde meer omzet dan dezelfde week vorig jaar. Ook dat draagt bij aan minder contacten in de winkel.

Natuurlijk is het niet zo dat je op bepaalde tijdstippen, zoals voor 17.00 uur, meer of minder kans hebt op een coronabesmetting. Zoals demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) op de persconferentie op 14 september al zei: "Het virus heeft geen horloge." Of de maatregel van de aangepaste openingstijden werkt, is daarom afhankelijk van hoe goed mensen zich aan de andere maatregelen houden.

RIVM-topvrouw Aura Timen wees dinsdag al op het belang van de maatregelen als totaalpakket, dat bedoeld is om het aantal contacten sterk te reduceren. Ze gaf daarbij als voorbeeld winkels die om 17.00 uur moeten sluiten en daarom tijdens openingstijden mogelijk drukker zijn.

"In drukke winkelstraten is het belangrijk om het aantal mensen te reguleren. Dat doe je naast de openingstijden ook met de maatregelen in de winkels zelf, zoals mondmaskers, afstand houden, looplijnen en aantal mensen per vierkante meter. Het totaalpakket is alleen effectief als alles wordt nageleefd."