NU.nl
Zeker veertien Nederlanders die vrijdag zijn teruggekomen uit zuidelijk Afrika hebben de nieuwe coronavirusvariant opgelopen en meegenomen naar Nederland. Ook in onder meer Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en België zijn mensen besmet met de nieuwe variant. Dit weten we inmiddels over deze mutatie van het virus.
Hoe heet de nieuwe variant?
De wetenschappelijke naam van de variant is B.1.1.529. De wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft de variant omikron genoemd, een verwijzing naar de Griekse letter 'o'. Eerdere varianten werden door de WHO ook al vernoemd naar een letter uit het Griekse alfabet. Denk bijvoorbeeld aan de beta- en de deltavariant.
Is deze variant gevaarlijk?
De WHO kan zondagavond nog geen uitspraken doen over de besmettelijkheid van de omikronvariant en of deze groter of kleiner is dan die van andere varianten. Ook weet de wereldgezondheidsorganisatie nog niet of mensen door deze variant zieker of minder ziek worden dan door andere varianten. Het ECDC, het Europese RIVM, bestempelde omikron eerder op de dag al als "zorgelijk".
Een "variant of concern" is net iets anders dan een zogeheten "variant of interest", zoals omikron woensdag en donderdag nog werd beschreven. In die laatste categorie is er te weinig over de variant bekend om écht de alarmbel te luiden. Wetenschappers onderzoeken de variant dan nog.
Omikron is de vijfde coronavirusvariant die wordt aangewezen als 'variant of concern'. Dat gebeurde eerder met de alfa-, beta-, gamma- en deltavariant.
Een woordvoerder van het RIVM erkent dat het duidelijk is dat de variant afwijkt van eerdere vormen. Het is nog niet bekend of mensen er zieker van worden. Maar een besmettelijker variant zorgt hoe dan ook voor méér zieken.
Waar komt de variant vandaan?
De meeste besmettingen met de nieuwe virusvariant zijn tot nu toe vastgesteld in Zuid-Afrika. De variant dook eveneens op in andere Afrikaanse landen, zoals Botswana, Zimbabwe en Namibië. Er zijn ook enkele gevallen gevonden in Hongkong.
Zondag bevestigde het RIVM dat de variant ook in Nederland is opgedoken. Die werd aangetroffen bij zeker veertien mensen die twee dagen eerder vanuit Zuid-Afrika waren teruggereisd.
Vrijdagmiddag maakte de Belgische minister van Volksgezondheid al bekend dat de variant ook in België is aangetroffen. Zaterdag bleek dat ook zo in onder meer Engeland en Duitsland.
De variant ontstond mogelijk in Afrika, doordat daar nog niet veel mensen zijn gevaccineerd. Wanneer maar een klein deel van de bevolking antistoffen heeft, kunnen er makkelijker nieuwe varianten ontstaan.
Werken de vaccins ook tegen deze nieuwe variant?
Dat is nog niet zeker. Er is nog weinig onderzoek gedaan omdat de nieuwe variant nog niet veel voorkomt.
Het is bij elke nieuwe variant afwachten hoe goed de bestaande vaccins werken. Vaccins bleken eerder al wel goed te werken tegen nieuwe varianten, zoals de deltavariant.
Fabrikanten van coronavaccins in de Europese Unie hebben beloofd hun vaccin "onmiddellijk" aan te passen aan nieuwe virusvarianten.
Wat wordt er gedaan om verspreiding te voorkomen?
Het Verenigd Koninkrijk stelde donderdagavond als eerste een vliegverbod in voor vluchten vanuit zuidelijk Afrika. Nederland deed vrijdagochtend hetzelfde, veel andere landen volgden.
Er gelden voorwaarden voor Nederlanders die willen terugkeren vanuit een land waarvoor het vliegverbod geldt. Zij moeten zich voor vertrek dubbel laten testen, met een PCR-test en een antigeentest. Bij aankomst moeten ze zich opnieuw laten testen. Bij thuiskomst moeten ze verplicht in quarantaine. Er wordt gecontroleerd of ze dat ook echt doen.
Een deel van de positief geteste Nederlanders die uit Zuid-Afrika terugkwamen, verblijft momenteel in een quarantainehotel bij Schiphol.
En nu?
De vraag is of het virus zich beperkt tot de Nederlanders die zijn teruggekeerd uit Afrika. Als zij netjes in isolatie blijven, zou het virus zich in theorie nog kunnen beperken tot alleen die mensen. Maar de kans bestaat dat zij al andere passagiers hebben aangestoken. Daarnaast bestaat de kans dat het virus al vóór vrijdag in Nederland was en nu rondgaat. Ook kan het virus uit België of Duitsland worden meegenomen.
Toen eerdere varianten, zoals de deltavariant, in Nederland waren gevonden, bleek het virus al niet niet meer tegen te houden. Dat kan nu ook het geval zijn. Als dat zo is, zal deze variant het waarschijnlijk 'winnen' van de deltavariant, omdat deze besmettelijker is. Na verloop van tijd zullen verreweg de meeste mensen die besmet raken de omikronvariant oplopen.
Is het per se slecht nieuws als de omikronvariant rondgaat?
Dit alles klinkt als slecht nieuws en dat kan het ook zeker zijn. Maar het zou ook goed nieuws kunnen zijn, zei de Vlaamse viroloog Marc Van Ranst eerder op zaterdag.
Want we weten nog helemaal niks over het ziekteverloop van een omikronbemetting. Misschien word je er zieker van dan van de andere varianten, misschien even ziek of misschien juist minder ziek. En dat laatste het geval is, zou het juist goed nieuws zijn dat mensen niet meer besmet worden met de deltavariant, maar met de omikronvariant.
Kortom, het is afwachten wat de WHO ontdekt over deze variant. Het kan nog alle kanten op. Maar dat deze variant meer mensen zal besmetten als die in Nederland rondgaat, is iets wat zeker is. En de ziekenhuizen kunnen er maar weinig nieuwe patiënten bij hebben.
