Het kabinet acht het loslaten van vrijwel alle coronamaatregelen vanaf 26 juni verantwoord nu steeds meer mensen zijn gevaccineerd tegen COVID-19, en de ziekenhuizen steeds minder vol liggen.

Maar nu steeds meer mensen zijn gevaccineerd, is ook het gevoel van urgentie weg, zegt gedragswetenschapper en epidemioloog Esther Metting aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Als mensen het idee hebben dat het virus voor hen niet meer gevaarlijk is, dan lijkt het minder belangrijk om je gedrag aan te passen. Mensen voelen zich veilig na een vaccinatie."

Dat het gevoel van urgentie ontbreekt, is inmiddels terug te zien in de praktijk. De naleving van de 1,5 meter neemt af, signaleert ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. "Het blijft ontzettend belangrijk dat we ons verantwoordelijk gedragen, in situaties waar de 1,5 meter geldt en in situaties waarin toegangsbewijzen worden gebruikt om de 1,5 meter los te laten. Alleen zo kunnen we de 1,5 meter in specifieke gevallen verantwoord loslaten", schreef demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) woensdag in een brief aan de Tweede Kamer.

"De anderhalvemetermaatregel is op zich een heel duidelijke regel, maar ook lastig", zegt Beate Volker, hoogleraar stadssociologie aan de Universiteit van Utrecht. Dat heeft volgens Volker onder meer te maken met de verschillende situaties waarin de maatregel kan en moet worden nageleefd.

De hoogleraar wijst naar het openbaar vervoer, drukke winkelstraten en andere openbare ruimtes waar afstand houden niet altijd mogelijk is. Tegelijkertijd is het houden van afstand niet overal verplicht, bijvoorbeeld op feesten waar wordt gewerkt met Testen voor Toegang.

"We hebben al best wel lang te maken met coronamaatregelen, dus die zijn we wel gewend", zegt Volker. "Maar wat minder goed lukt, is het schakelen tussen situaties waarin die wel moeten worden nageleefd en wanneer niet. Moet ik hier wel of niet afstand houden? Je ziet beelden op televisie van dansclubs en voetbalstadions waar de 1,5 meter niet aan de orde is. Dat er situaties zijn waarin dat niet nodig is, leidt tot onduidelijkheid."

Volker ziet hierin een taak voor de overheid en andere organisaties. "Ze moeten zich duidelijk richten op regels die er nog wel zijn, en dat die strikt moeten worden nageleefd." Naast duidelijke voorlichting over de regels, kan het streng handhaven van de nog wel geldende maatregelen ervoor zorgen dat de mensen de maatregel blijven volhouden, zegt Volker. "Ook door de maatregel strikt te handhaven, creëer je meer duidelijkheid."

Volker denkt dat iedereen "wel een beetje" te veel mee is gegaan in de versoepelingen."Maar het staartje van de pandemie dat er nog is, laat je dan te makkelijk lopen. We zijn er nog niet."

De mensen zijn blij dat ze meer kunnen doen op het moment, ziet ook Metting. "Maar de 1,5 meter is nog steeds belangrijk." Immers, ook mensen die zijn gevaccineerd kunnen nog steeds besmet raken met het virus en het virus ook mogelijk overdragen aan anderen. Dat had het kabinet volgens Metting meer mogen benadrukken. "Dus niet alleen zeggen dat je nog 1,5 meter afstand moet houden, maar ook waarom die nog nageleefd zou moeten worden."