De deltavariant, voorheen bekend als de Indiase variant, is 40 tot 60 procent besmettelijker dan het 'klassieke' coronavirus. Het RIVM schat dat ongeveer de helft van de mensen die nu positief test, besmet is met deze variant.

Gemiddeld genomen steekt één coronapatiënt dus meer anderen aan dan een paar weken geleden, en die steken op hun beurt ook weer meer mensen aan dan eerst.

Sinds een paar weken is deze deltavariant met een enorme opmars bezig, ziet ook Frits Rosendaal, hoogleraar klinische epidemiologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. "Echt in no time heeft deze variant het van de alfavariant (voorheen bekend als de Britse variant, red.) overgenomen."

De stijgende lijn van het aantal besmettingen komt volgens Rosendaal dan ook vooral op het conto van de deltavariant.

Om weer naar evenementen, nachtclubs en bijvoorbeeld concerten te mogen waar geen 1,5 meter afstand wordt gehouden, moet je via Testen voor Toegang een coronatest doen. Vorige week maakten daar dagelijks tienduizenden mensen gebruik van.

Een RIVM-woordvoerder zegt dat de stijging dan ook samenhangt met de start van Testen voor Toegang. Dat komt mede doordat ook mensen zonder klachten zich nu laten testen, van wie sommigen positief blijken. Zo komen er dus besmette mensen op de radar die zonder Testen voor Toegang nooit in de coronastatistieken zouden zijn beland.

Wat dat betreft hoeft het dus niet per se erg te zijn dat het aantal besmettingen stijgt. Sterker nog: wie zich niet ziek voelt, zal nooit uit zichzelf in quarantaine gaan, maar na een positieve uitslag bij Testen voor Toegang (hopelijk) wel. Dat levert dus één besmetting extra op in de statistieken, maar voorkomt mogelijk een klein domino-effect aan volgende besmettingen.

Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen bij het uitgaansgedrag van jongeren. Uit onderzoek van de GGD bleek bijvoorbeeld dat jongeren die terugkwamen van hun examenreis uit het Portugese Albufeira, de deltavariant Nederland hebben binnengebracht. Zonder hen was de variant waarschijnlijk ook ons land binnengekomen, maar pas later. Dan zou het aantal besmettingen nu (nog) niet zo hard stijgen.

In de Enschedese discotheek Aspen Valley liepen vorige week zeker 180 van de circa 600 aanwezigen het coronavirus op. De oorzaak van dit 'superspreadevent' is niet duidelijk. Op basis van het Testen voor Toegang-protocol zou elke deelnemer negatief getest, gevaccineerd of recent genezen moeten zijn. Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) erkende dat het dat weekend niet overal goed ging met het toegangstesten en de controles op toegangsbewijzen.

Ook de versoepelingen van 26 juni hebben invloed op de stijging, zegt het RIVM. Die dag mochten onder meer horecagelegenheden, winkels, musea en sportlocaties weer volledig open. De mondkapjesplicht verviel grotendeels en de maximale groepsgrootte werd afgeschaft.

Onduidelijk is welke versoepeling(en) precies voor een stijgend aantal besmettingen zorgde(n) en hoeveel dan. Omdat al deze maatregelen tegelijkertijd zijn losgelaten, zullen we nooit precies weten in welke situaties tot 'extra' infecties leidden.

Hoewel de meeste coronaregels zijn geschrapt, geldt nog steeds onder meer dat je 1,5 meter afstand moet houden tot anderen (behalve bij een Testen voor Toegang-evenement), je moet thuisblijven bij klachten en je je dan moet laten testen. Toch gebeurt dat niet meer zo vaak als eerst.

De Jonge is er zeker van dat de toename van de besmettingscijfers deels wordt veroorzaakt doordat mensen zich minder goed aan de basisregels houden, zei hij maandag.

De vraag is hoe erg het is (en wordt) dat het aantal besmettingen nu stijgt. Omdat veel mensen al zijn ingeënt, belanden veel minder mensen in het ziekenhuis dan bijvoorbeeld een jaar geleden. Rosendaal denkt dan ook niet dat "de ic's weer zullen overlopen", al kunnen lokale uitbraken nog wel leiden tot het moeten verplaatsen van patiënten, denkt hij.

Het gevaar is echter niet volledig geweken, benadrukt de epidemioloog. Nog lang niet iedereen heeft al twee prikken gehad: 'slechts' zes miljoen volwassenen zijn al volledig gevaccineerd en dus al maximaal beschermd. Bovendien kunnen ook niet-risicogroepen flink ziek worden van COVID-19.

Volgens Rosendaal is er een soort race gaande tussen het aantal besmettingen en het aantal gevaccineerde personen. "Die race gaat nu niet helemaal goed. Als we zo doorgaan zonder dat er iets gebeurt, komt daar toch weer ziekte en narigheid van", vreest hij.

Het kabinet zou in eerste instantie beter moeten toezien dat de basisregels worden nageleefd, voordat het versoepelingen terugdraait, stelt hij. "Maar het zou fijn zijn als dat niet hoefde, want het vaccineren gaat superhard", aldus Rosendaal.