Deskundigen zijn het over één ding eens: Nederland zit in de gevreesde tweede golf van de coronapandemie. In de afgelopen week werden steeds recordaantallen positieve tests geregistreerd, waardoor ons land inmiddels de grens van 100.000 gevallen is gepasseerd. Ziekenhuizen lopen weer vol en de teugels worden aangehaald: hoe staat het land ervoor?

GGD-directeur Sjaak de Gouw valt met de deur in huis: "Binnen zes weken zitten we in de situatie van maart en april." In die tijd werd de reguliere zorg afgeschaald of zelfs stilgelegd, omdat talloze maatregelen de opmars van het virus aanvankelijk niet konden stoppen.

De Gouw houdt een slag om de arm, maar laat weten dat zijn bewering is gebaseerd op cijfers in tijden dat veelal jongeren positief testen. "Gemiddeld genomen leidt 1 op de 134 besmettingen drie weken later tot een ic-opname. Met het oog op de exponentiële groei van het aantal positieve coronatests - dat aantal verdubbelt iedere acht dagen - raakt de zorg dan ongeveer overweldigd."

GGD-directeur Sjaak de Gouw. (Foto: ANP)

'Mede door ziekteverzuim neemt de druk op de zorg nu al toe'

Dat de druk op de zorg weer zal toenemen, beaamt hoofd Medische Microbiologie en Infectiepreventie Menno de Jong van het Amsterdam UMC. De reguliere zorg hoeft nog niet stilgelegd te worden, maar De Jong kan niet uitsluiten dat dit op een later moment alsnog moet.

Het aantal ziekenhuis- en ic-opnames is daar niet alleen verantwoordelijk voor, redeneert hij. "Wij (UMC, red.) zien momenteel veel verpleegkundigen ziek worden en thuis in quarantaine verblijven. Zij behoren tot de mobielere leeftijdsgroepen, die op dit moment sneller ziek raken. Ziektegevallen verhogen de druk op het overige personeel."

De Jong omschrijft de huidige situatie als een olievlek aan besmettingen, die zich langzaam uitbreidt en tot meer ic-opnames leidt. "We moeten ons zorgen maken. Dagrecords tekenen een scenario af waarin nog geen enkel keerpunt in zicht is."

We komen in een stadium waarin het 'virus doorsijpelt naar ouderen'

Aura Timen, hoofd van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding van het RIVM en tevens lid van het Outbreak Management Team, ziet dat er momenteel een gevoel van schijnveiligheid opgeroepen wordt doordat veel jongeren positief testen. Die krijgen immers relatief minder klachten en worden minder snel opgenomen in het ziekenhuis, waardoor de druk op de zorg klein blijft.

Het gevaar schuilt in het doorsijpelen van het virus naar de oudere generatie, beaamt het drietal. "In dat stadium zitten we nu", zegt De Jong. "De leeftijdsgroep die zich de laatste maanden niet aan de maatregelen hield, moet de basisregels weer naleven. Dat kan een nieuwe lockdown voorkomen. Als de besmettingsdruk verder toeneemt, wordt het voor ouderen ondoenlijk om zich altijd te beschermen tegen het virus."

Timen hoopt dat de reeds getroffen maatregelen de opmars van het virus indammen. "De effecten zien we pas over twee weken."

Aura Timen van het RIVM. (Foto: ANP)

'We hebben niet meer de juiste controle over verspreiding van virus'

"Sinds medio augustus zitten we in een zorgelijke stijgende trend. Het aantal besmettingen vermenigvuldigt zich snel", aldus Timen. "We hebben wel controle, maar niet de gewenste controle. Er rust momenteel een enorme druk op teststraten, terwijl nu al duizenden Nederlanders per dag geen test toegewezen krijgen", vervolgt De Gouw.

Ook benadrukt De Gouw dat het niet duidelijk is hoeveel mensen besmet zijn. "Uit peilingen blijkt dat maar 30 tot 40 procent zich laat testen bij klachten. Meer dan de helft van de piramide is dus niet in beeld."

De Jong acht het ook lastig om de huidige oplaaiing in te dammen. "Nederland is een klein land met veel mobiliteit, waardoor je erop kan wachten dat het virus zich verder zal verspreiden. Steden isoleren lijkt mij momenteel niet haalbaar, maar mogelijk ontkom je niet aan een nieuwe landelijke lockdown."

'Eerste golf was topje van de ijsberg, dat nu volledig in beeld is'

Het drietal constateert dat Nederland heeft geleerd van de eerste golf. Zo zou de zorg minder makkelijk overweldigd raken en zijn verpleeghuizen beter uitgerust om te opereren in de huidige situatie, stellen de experts.

Terugkijken op de eerste golf is echter appels met peren vergelijken, redeneert De Gouw. "Toen hadden we te maken met het topje van de ijsberg, dat nu geheel in beeld is. Nu testen we ook patiënten met andere klachten." De behandeling voor ziekere patiënten is sindsdien ook verbeterd, voegt Timen eraan toe.

Arts-microbioloog De Jong gaat de komende tijd de uitbraak van COVID-19 nauwlettend volgen. Op een schaal van 1 tot 10 geeft hij de ernst van de situatie in bijvoorbeeld Amsterdam en Rotterdam een 7 of 8. "Er moet iets gebeuren. De vraag zal zijn of en in hoeverre je maatregelen regionaal kunt blijven beperken."