Artsenfederatie KNMG en de Federatie Medisch Specialisten (FMS) hebben in 2020 een draaiboek gepubliceerd waarin staat hoe Nederlandse ic-bedden verdeeld moeten worden in geval van extreme schaarste door een opleving van het coronavirus. Artsen hopen dat het draaiboek nooit nodig zal zijn.

Allereerst: code zwart is momenteel nog niet aan de orde. Maar hoewel het nog niet zo ver is, vrezen ziekenhuizen en andere zorgexperts wél voor het noodprotocol in de zorg. Dat heeft alles te maken met de grote hoeveelheden besmettingen die iedere dag gemeld worden en het aantal ziekenhuisopnames dat steeds verder stijgt.

Het draaiboek maakt duidelijk hoe intensivecareafdelingen moeten bepalen welke patiënt een bed toegewezen krijgt en welke niet als ic-bedden schaars zijn. Als dit het geval is, dan is er sprake van code zwart.

In dat geval moeten artsen volgens het draaiboek handelen op basis van drie ethische uitgangspunten: gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en het willen redden van zoveel mogelijk levens. En de patiënten moeten overal in Nederland gelijk worden behandeld.

Bij uiterste nood is de medische status van een patiënt niet meer het belangrijkst. Er wordt dan naar een aantal niet-medische uitgangspunten gekeken.

Kort verblijf krijgt voorrang

Als het noodprotocol van kracht is, blijven artsen proberen de patiënten op volgorde van binnenkomst hulp te bieden. Het is echter niet zeker of dat lukt in tijden van enorme drukte. Als de medische statussen met elkaar vergeleken moeten worden, krijgen mensen die voor slechts korte tijd op de ic moeten liggen voorrang.

Dit doen artsen, omdat dan meer mensen geholpen kunnen worden. Als wordt vermoed dat iemand langer op de ic moet liggen, krijgt diegene minder prioriteit.

Zorgmedewerkers eerst

Mocht de verwachte verblijfsduur van een patiënt geen verschil maken, dan gaat het toe te wijzen bed in principe naar een zorgmedewerker. Dit is alleen van toepassing als deze medewerker "veel risicovol contact" met coronapatiënten heeft gehad en diegene zich niet goed kon beschermen door een gebrek aan beschermingsmiddelen.

Patiënten van jongere generatie gaan voor ouderen

Als de eerste twee punten niet tot een toewijzing hebben geleid, dan moeten artsen naar de leeftijd van een patiënt kijken. Hierbij krijgt een patiënt van een jongere generatie de voorkeur boven iemand van een oudere generatie. Generaties worden onderverdeeld in periodes van twintig jaar. Wel moeten de opnameduur en overlevingskans dan ongeveer gelijk zijn.

Patiënten die al vóór code zwart op de ic lagen, hoeven niet ineens weg

Het is echter niet zo dat oudere ic-patiënten bij code zwart altijd moeten plaatsmaken voor mensen van jongere generaties die dringend een ic-bed nodig hebben. "Dit zou er namelijk voor zorgen dat op ieder moment de behandeling van een ic-patiënt gestaakt zou kunnen worden op gronden die niets met deze patiënt te maken hebben", zo staat in het draaiboek.

Tevens kan zich op ieder moment een patiënt aandienen die op de genoemde punten hoger scoort dan patiënten die dan al op de ic liggen. "Als zij vervangen kunnen worden, kan dat ondermijnend zijn voor de intensieve zorg aan de patiënten."

Geluk hebben

Mocht het betreffende bed nog steeds niet zijn toegewezen, dan moeten de patiënten geluk hebben. Als ze tegelijkertijd binnenkomen, kan er bijvoorbeeld een loting worden gedaan. Worden ze na elkaar op de ic gebracht, dan gaat het bed naar degene die het eerst binnenkwam.