Nieuwsuur vroeg alle 55 laboratoria die zijn goedgekeurd om te testen op het coronavirus naar hun testcapaciteit in maart en april. Dertig van hen reageerden op de vragen van het NPO-programma.

Uit de reacties bleek dat in maart slechts de helft van alle beschikbare testcapaciteit gebruikt is. In april daalde het percentage gebruikte tests naar slechts 30 procent.

Volgens minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) is er terughoudend getest, omdat er grote onzekerheid was over levering van voldoende materialen, vertelt hij in reactie op het onderzoek tegen Nieuwsuur.

Directeur van de Brabantse zorgorganisatie Vivent Peter Hoppener zegt dat er levens gered hadden kunnen worden, door deze tests onder meer in te zetten bij personeel en patiënten in verpleeghuizen.

"Als je voldoende testen had gehad, had je de mensen individueel kunnen verplegen. Nu veroordeel je eigenlijk op zo'n moment een afdeling tot corona", zegt hij tegen Nieuwsuur.

Het kabinet haalde tijdens persconferenties het tekort aan testcapaciteit herhaaldelijk aan als reden om alleen zorgpersoneel in ziekenhuizen te testen op corona.

De geïnterviewde laboratoria zeggen met "enige buikpijn" naar de uitzendingen hiervan gekeken te hebben. "Ik dacht telkens 'gebruik ons nou", zegt directeur Esther Talboom van het Utrechtse testlab Salto tegen Nieuwsuur.

Vanaf 6 april kwamen ook medewerkers en patiënten van verpleeghuizen en in de thuiszorg in aanmerking voor coronatests.

Sommige verpleeghuizen probeerden al vanaf begin maart hun personeel te laten testen. Ze werden echter geweigerd door testlabs die zich aan de richtlijnen van de regering vasthielden, ondanks de beschikbare testcapaciteit. Dat bleek al eerder uit onderzoek van onder meer Trouw en Investico.

Minister De Jonge vindt het een "te stevige conclusie" dat er meer doden gevallen zijn door de niet gebruikte tests, reageert hij tegen Nieuwsuur.

"Dat zal je echt rustig moeten evalueren als je voldoende afstand hebt ten opzichte van de afgelopen weken. Ik denk dat dit soort conclusies niet te onderbouwen zijn", aldus De Jonge.

Hij benadrukt daarbij dat het Outbreak Management Team (OMT) adviseerde om terughoudend te zijn met testen vanwege de materiaalschaarste. Ook al schaalde het testbeleid eind maart op, het bleef onzeker of er genoeg capaciteit zou zijn om sneller uit te breiden.

Meerdere experts trokken in maart aan de bel omdat er een tekort aan verschillende materialen dreigde. Zo vreesden ze bijvoorbeeld voor een gebrek aan wattenstaafjes, plastic platen en testvloeistof (de zogeheten lysisbuffer).