Uit een eerste grove schatting blijkt dat het begrotingssaldo op een tekort uitkomt van 11,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp), zo'n 92 miljard euro. De staatsschuld loopt op tot ruim 65 procent.

Dat staat in de Voorjaarsnota die vrijdag naar de Tweede Kamer is verstuurd.

Minister Wopke Hoekstra (Financiën) beklemtoont dat de precieze impact van de crisis, waar we nog middenin zitten, uiterst onzeker is. "Hele voorzichtige berekeningen laten zien dat we naar een tekort toegaan van bijna 12 procent, Dat is enorm en komt buiten oorlogstijd eigenlijk niet voor", zei hij na afloop van de ministerraad.

Het is niet eerder voorgekomen dat het tekort zo hoog opliep. Tijdens de financiële crisis in 2008 bleef het tekort 'beperkt' tot ruim 5 procent. Een tekort van bijna 12 procent is het hoogste ooit sinds het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) sinds 1995 de gegevens bijhoudt. Daarmee is deze economische klap ongekend.

De afgelopen jaren kreeg het kabinet de overheidsfinanciën juist op orde dankzij de economische groei, bezuinigingen en hervormingen. Het begrotingstekort sloeg in 2016 om in een overschot, het kabinet kreeg miljarden meer binnen dan er werd uitgegeven. Sommige ministeries kregen de afgelopen jaren hun geld niet opgemaakt.

De schuld daalde in 2017 onder de Brusselse norm van 60 procent van het bbp. Die komt daar nu dus waarschijnlijk weer boven, maar de EU liet al snel weten dat de begrotingsregels opzij worden geschoven in deze tijden.

Het Centraal Planbureau (CPB) publiceerde eind maart vier scenario's over wat deze crisis voor de economie betekent. In het gunstigste geval is er in 2020 een krimp van 1,2 procent, in het zwartste scenario is er sprake van min 7,3 procent. Eind februari werd er nog van uitgegaan dat de overheidsfinanciën er dit en volgend jaar kerngezond bij zouden liggen.

Dat er veel geld zou worden uitgegeven was al duidelijk. Er werd een noodpakket opgetuigd van ruim 20 miljard euro om mensen aan het werk te houden (NOW) en om ondernemers (TOGS) en zzp'ers (TOZO) tegemoet te komen.

Daarbovenop loopt de schatkist tot 45 miljard euro mis omdat ondernemers hun belastingen mogen uitstellen. Dat geld wordt in principe dus later terugbetaald. Hoekstra moet tot 65 miljard euro extra lenen om de klappen van de maanden maart, april en mei op te vangen.

Dat zijn de uitgaven, daar komt de economische krimp als gevolg van de lockdown nog bovenop. Het kabinet schat de totale kosten uiteindelijk op zo'n 92 miljard euro.

Er wordt ondanks de enorme crisis vooralsnog niet bezuinigd. Dat heeft te maken met het begrotingsbeleid van het kabinet. Als er extra geld binnenkomt, dan wordt daarmee de staatsschuld afgelost. Moet er juist extra geld worden uitgegeven, dan loopt die staatsschuld weer op.

"Het lijkt mij niet verstandig om deze crisis met forse bezuinigingen op te lossen", zei premier Mark Rutte tijdens zijn wekelijkse persconferentie.

Hoekstra was iets voorzichtiger. "Het kabinet zal deze zomer bekijken wat verstandig is voor de korte, maar juist ook de langere termijn". Volgens de bewindsman liggen alle opties op tafel.

Geplande uitgaven gaan gewoon door. Zo wordt er voor de komende tien jaar 5 miljard euro uitgetrokken om de stikstofuitstoot en -neerslag terug te dringen.

Ook gaan de investeringen in het klimaat door. De staat moet zich houden aan het Urgenda-vonnis om voor het einde van dit jaar minimaal een kwart minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990. Daarvoor wordt onder meer de productie van de kolencentrales flink teruggeschroefd, werd onlangs bekendgemaakt.

Volg de laatste ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog.