Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) krijgt dagelijks data binnen van gemeentes van sterfgevallen en bundelt deze om een beeld te krijgen van de totale wekelijkse sterfte in Nederland. Op donderdagen is meer dan 80 procent van de sterfgevallen gemeld, wat zorgt voor een betrouwbare doorberekening, en dit zijn de sterftecijfers die uiteindelijk op vrijdagen worden gepubliceerd.

Hierbij wordt (nog) niet gekeken naar de doodsoorzaak. Dat betekent dat elk sterfgeval hierin wordt meegeteld: van een dode als gevolg van een auto-ongeluk, tot een persoon die overleden is na besmetting met het coronavirus.

We weten dat niet iedereen die overlijdt wordt getest op het coronavirus en daarmee weten we dus ook dat het totaal aantal slachtoffers hoger ligt dan in de dagelijkse updates van het RIVM wordt gemeld. En juist daarom is kijken naar de wekelijkse oversterfte zo belangrijk: hoeveel extra sterfgevallen zijn er?

Om dat te kunnen inschatten, wordt een bepaalde periode genomen die dient als 'nulpunt'. Het CBS heeft in dit geval gekozen voor de eerste tien weken van dit jaar, omdat het coronavirus toen nog niet in Nederland was en er ook geen noemenswaardige griepepidemie speelde. Daarbij was het een milde winter en waren de temperaturen vergelijkbaar met het weer dat we zagen in maart en een deel van april.

De sterftecijfers van de eerste tien weken van dit jaar kunnen daarmee makkelijker afgezet worden tegen de sterftecijfers die we sinds de uitbraak van het coronavirus in Nederland zien.

Het komt hierop neer: in de eerste tien weken van dit jaar overleden gemiddeld 3.134 mensen per week. Toen de uitbraak van het coronavirus het hoogtepunt bereikte in Nederland, zagen we echter dat het wekelijkse dodental uitkwam op een cijfer dat rond de vijfduizend lag, waarmee er dus tweeduizend extra sterfgevallen per week waren. Trek daar het aantal bevestigde coronadoden van af en er blijft een groot aantal extra sterfgevallen over.

De oversterfte is sinds ongeveer halverwege april weer aan het afnemen, maar blijft bovengemiddeld. Het CBS meldt aan NU.nl dat er nog nader onderzoek naar deze sterfgevallen moet worden gedaan, maar dat het heel waarschijnlijk is dat de uitbraak van het coronavirus hierin een groot aandeel heeft. Zoals gezegd: er is, buiten het coronavirus, geen andere in het oog springende oorzaak achter de extra sterfgevallen.

Dat wordt nog eens "extra bevestigd" als gekeken wordt naar waar deze verhoogde sterfte precies plaatsvindt: dat is namelijk vooral onder ouderen, zo stelt het CBS. Ook is verhoogde sterfte waarneembaar in onder meer Noord-Brabant, de grootste corona-brandhaard, en stierven er meer mannen dan vrouwen sinds de inzet van de verhoogde sterfte. Dat zijn allemaal factoren die passen bij de uitbraak van het coronavirus.

Het CBS zal in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uiteindelijk nader onderzoek gaan verrichten naar de medische rapportages van de overledenen om te bepalen hoe groot het aandeel van het coronavirus precies is geweest. Dit wordt bijvoorbeeld ook na griepepidemieën gedaan en duurt normaal gesproken ongeveer een half jaar. "Nu wordt wel gekeken of dit proces sneller kan", aldus het CBS.

Wel kan nu al voorzichtig worden geconcludeerd dat de intensiteit van het coronavirus groter is dan die van griep. Zo werd in het hevige griepseizoen van 2017/2018 achttien weken lang een oversterfte gemeten die uiteindelijk neerkwam op een totaal van 9.500 extra doden. Het coronavirus lijkt dit aantal in kortere tijdsspanne te gaan bereiken. "De vraag is wat er nu gaat gebeuren en hoe lang dit nog duurt", zo meldt het CBS.

Volg de laatste ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog.