Van operaties voor een nieuwe heup tot het aanbrengen van een nieuwe hartklep, het ligt allemaal grotendeels stil. Operatiekamers en uitslaapkamers werden in allerijl ingericht als corona-ic en het personeel en materiaal van die afdelingen moest worden ingezet om coronapatiënten te kunnen behandelen.

Reguliere zorg ligt al wekenlang stil, al is echt acute zorg gewoon doorgegaan, zoals operaties na verkeersongevallen of oncologische operaties die echt niet konden wachten.

Tot welke hoogte de berg aan uitgestelde zorg zich heeft opgestapeld is nog niet duidelijk. Daar doet de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) onderzoek naar op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Begin volgende week hoopt de NZa inzicht te kunnen geven in die cijfers.

Gupta Strategists, een adviesbureau voor zorgorganisaties, becijferde eind maart al dat 40 procent van de zorg stilligt en dat per week 3,5 miljoen patiëntcontacten niet door kunnen gaan. Voor ziekenhuizen geldt dat tussen de 20 en 70 procent van de afspraken is afgezegd.

Dat die reguliere zorg niet veel langer kan worden uitgesteld is duidelijk en dus kijkt de NZa ook naar welke zorg als eerste moet worden opgestart. Volgende week moet er een lijst worden gepubliceerd waar op staat of bijvoorbeeld hartoperaties of oncologische operaties voorrang moeten krijgen, al is aan te nemen dat die allebei een hoge mate van urgentie hebben.

"Het moet niet zo zijn dat ziekenhuizen bepaalde operaties gaan uitvoeren, maar dat dat net niet de zorg is die nodig is", legt een woordvoerder van de NZa uit.

Om ervoor te zorgen dat in bijvoorbeeld Noord-Brabant - het epicentrum van het aantal coronabesmettingen - net zoveel reguliere zorg kan worden verleend als in Groningen, moet het aantal coronapatiënten evenredig over Nederland worden verdeeld.

Bas Leerink, hoofd van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS), en Ernst Kuipers, voorzitter van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), hameren daar al een paar dagen op.

Vooral nieuwe patiënten die in een ziekenhuis worden opgenomen moeten worden verdeeld over de regio's. Volgens Leerink komen uiteindelijk "tientallen patiënten" in een ziekenhuis in een andere regio te liggen. "En dat kan betekenen dat je niet in Rotterdam, maar in Groningen wordt opgenomen."

Ook de hulp van Duitse ziekenhuizen is daar volgens Leerink nog steeds bij nodig. Op dit moment liggen 52 Nederlanders op een Duitse intensive care en deze week klonken signalen dat de hulp van onze Oosterburen steeds minder nodig is, nu onze ic-capaciteit voldoende lijkt te zijn.

Maar ondanks het gestaag afnemende aantal coronapatiënten op de ic en verpleegafdelingen, blijft de druk op ziekenhuispersoneel hoog. Vrijdag liggen er zo'n zestienhonderd COVID-patiënten op de intensive care. Ter vergelijking: dat is twee keer zoveel als normaal gesproken het geval is.

Is het dan niet verstandiger eerst het ziekenhuispersoneel op adem te laten komen? "Het belangrijkste is dat we prioriteren en bepalen welke zorg niet langer kan wachten, omdat het anders levensbedreigend wordt of te veel schade aanricht", zegt Kuipers.

Bovendien zit volgens hem zorgpersoneel zo in elkaar dat áls ze een adempauze zouden krijgen en het blijkt dat hulp voor een kankerpatiënt daarna niet op tijd komt, ze zich alsnóg gaan inzetten om te helpen. Om verpleegkundigen zoveel mogelijk lucht te geven is het volgens Kuipers dan ook belangrijk dat "we zorg die uitgesteld kan worden ook echt uitstellen".

Als die prioriteitenlijst er volgende week is, betekent dat niet dat de reguliere zorg direct weer volledig draait. Poliklinieken kunnen snel worden opgestart, maar omdat met doktersbezoeken, verwijzingen en bevolkingsonderzoeken tal van stations moeten worden gepasseerd, duurt het lang voordat de zorgtrein volledig op stoom is.

En als alles weer op volle toeren draait, dan nog betekent dat niet dat alle reguliere zorg direct kan worden ingehaald. Als bijvoorbeeld de maatregelen van het kabinet wat worden versoepeld, dan kan het aantal ziekenhuis- en ic-opnames stijgen.

"We moeten rekening houden dat de situatie weer gaat opvlammen. Dat heeft dan ook gevolgen voor de uitgestelde zorg. Het werkt als een harmonica", legt Leerink uit.

Kuipers daarover: "Ziekenhuizen moeten zich voorbereiden op maandenlang balanceren tussen meer en minder COVID-zorg."

Volg de laatste ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog.