Duizenden mensen trokken dit weekend de natuur in en dat leidde volgens Natuurmonumenten tot onverantwoorde situaties. De organisatie beheert tientallen Nederlandse natuurgebieden en kwam zondag met het dringende verzoek om naar huis te gaan of thuis te blijven. "We snappen dat dit geen leuke boodschap is, maar het is wel nodig."

Afstand houden is het speerpunt van de maatregelen die de verspreiding van het coronavirus tegen moeten gaan. "Iedereen in Nederland wordt gevraagd om waar mogelijk 1,5 meter afstand van elkaar te bewaren", schrijft de Rijksoverheid. Voor mensen die geen klachten als neusverkoudheid en hoesten vertonen, is het dus toegestaan om naar buiten te gaan. Maar dan is die 1,5 meter afstand wel belangrijk.

Meerdere lokale overheden deden daar een schepje bovenop door mensen te vragen om thuis te blijven. De Eindhovense burgemeester John Jorritsma noemde mensen die uit verveling naar de bouwmarkten, milieustraten, parken en strand gaan naïeve figuren. "Ga rummikuppen, ganzenborden of netflixen. Maar blijf thuis en toon je verantwoordelijk voor de samenleving."

Na een drukke zaterdag in onder meer Noordwijk, Zandvoort en Bloemendaal riepen de burgemeesters van deze plaatsen mensen op om niet naar het strand te komen. "Het is van cruciaal belang dat iedereen zich aan de regels houdt om de verspreiding van het coronavirus te beheersen", schreven de burgemeesters. "De afstand van minimaal 1,5 meter is daarbij noodzakelijk. Wanneer de stranden vollopen, is het aanhouden van deze afstand moeilijk."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid wilde met het NL-Alert het belang van afstand houden benadrukken. "De verhalen over drukke stranden en parken hebben meegespeeld in het besluit om de melding te doen", zegt woordvoerder Lodewijk Hekking. "Je zag toch dat niet iedereen zich aan de richtlijnen hield en daarom besloten we het advies nogmaals onder de aandacht te brengen bij een grote groep mensen."

Hoogleraar Besturen van Veiligheid Ira Helsloot van de Radboud Universiteit ziet geen bezwaar tegen drukke stranden. "Het wetenschappelijk advies is nog altijd: hou 1,5 meter afstand. Burgemeesters die oproepen om niet naar het strand te komen, doen er dan een schepje bovenop en maken er soort moreel appel van. Die oproepen zijn niet gebaseerd op wetenschap en daarmee vind ik dat het fout is. Je moet mensen niet op een morele manier toespreken als de wetenschap dat niet steunt. Hou het bij de koele boodschap van het RIVM."

Helsloot zag ook dat veel mensen oordeelden over anderen die buiten waren en bijvoorbeeld samen in het park zaten. "Je moet voorzichtig zijn in je oordelen. Misschien bestaat dat groepje jongeren wel uit huisgenoten. Dan maakt het niet uit als ze ook in het park bij elkaar zitten."

Volgens de hoogleraar is dit weekend geen bewijs dat Nederlanders zich niet aan de richtlijnen kunnen houden. "Op het strand heb je genoeg ruimte voor 1,5 meter afstand tussen iedereen. Ik liep zondagmiddag met mijn familie in het bos en het was drukker dan ooit. Maar niemand is dichter dan 1,5 meter bij ons gekomen."

Woordvoerder Hekking heeft geen bezwaar tegen de oproepen van de burgemeesters. "Zij hebben eigen bevoegdheden. Zij volgen de nationale richtlijnen en kijken goed hoe die lokaal uitpakken. Als het nodig is, kunnen ze daar een aanvulling op geven en dat hebben meerdere burgemeesters gedaan. Dat maakt de boodschap niet verwarrender."

Een oproep tot afstand in Scheveningen. (Foto: Pro Shots)

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zei zondag in de uitzending van Buitenhof als burgemeester bereid te zijn om verregaande maatregelen te nemen als dat noodzakelijk is. "Maar we hebben liever dat mensen zelf hun verantwoordelijkheid nemen, dan hoef je mensen niet op te sluiten in hun huizen", aldus Halsema.

Werner Overdijk, directeur van expertisecentrum Crisisplan, wijst erop dat medewerking van de bevolking nodig is om een ergere situatie te voorkomen. "Als mensen geen gehoor aan de oproepen geven, dan zijn strengere maatregelen niet uitgesloten. Je zag zaterdag dat mensen massaal naar markten en stranden gingen, maar zondag herstelde zich dat grotendeels."

Volgens Overdijk is het moeilijk te zeggen of de boodschap niet goed is aangekomen bij de bevolking. "Mensen hebben soms moeite om dit soort maatregelen goed en consequent te kunnen naleven. Ze geven zelf invulling aan de richtlijnen en misschien doen ze dat allemaal op dezelfde manier. Die mensen denken niet: we gaan met z'n allen in een grote groep naar het strand."

Hij wijst erop dat we deze omstandigheden nooit eerder hebben gezien en dat aanpassen tijd kost. "Maar bedenk wel: veel mensen houden zich wél aan de richtlijnen."