Vroeger waren KPN en de verschillende kabelaanbieders allemaal monopolisten, maar op verschillende markten. KPN had de alleenheerschappij op de landelijke telefoniemarkt. De kabelbedrijven waren, elk in hun eigen lokale verzorgingsgebied, de enige aanbieder van televisie en radio. Sommige mensen denken met weemoed terug aan die tijd, toen telefonie en tv gewoon generieke product waren en je alleen in dingen als waspoeder en kleren een eigen keuze hoefde te maken.

Inkomsten

De kabelaars hebben hun netwerken ‘verglaasd’ en ‘retourgeschikt’ gemaakt en hebben de laatste twee jaar honderdduizenden telefonieklanten van KPN weg kunnen kapen. KPN biedt ook televisie aan, maar vooralsnog met minder spectaculair succes. De kabelaars hebben het grote voordeel dat de concurrentie op de televisiemarkt maar langzaam op gang komt. Dat geeft ze hoge, stabiele inkomsten om de telefonietarieven mee te kunnen drukken.

Waarom stappen dan zo weinig mensen over op concurrerende televisiepakketten via satelliet, ether of ADSL? De kabelexploitanten hebben hun sterke positie te danken aan het feit dat televisie leveren via een telefonienetwerk een stuk ingewikkelder blijkt te zijn dan het leveren van telefonie via een kabelnetwerk. Dat is een kwestie van techniek en van uitzendrechten, maar ook van set-top boxes.

Keuzevrijheid

Ik ben misschien aan atypisch voorbeeld van hoe je als consument je eigen keuzevrijheid kunt beperken. Door een samenloop van historische en esthetische factoren kijk ik graag naar live voetbal uit de Engelse competitie. Dat is in mijn woonplaats Amsterdam alleen maar te volgen met een media box van UPC Digital.

Irritaties

En dus heb ik zo’n zilveren mediadoos. Ondanks alle irritaties die daar bij horen: het regelmatig uitvallen van beeld, het sinds vorig jaar niet meer kunnen beluisteren van het oorspronkelijke Engelse commentaar.

En een servicelijn die je eerst een paar keer je postcode en huisnummer laat vertellen aan een hardhorende computer, maar dan de telefonist – als je die eenmaal aan de lijn krijgt – als eerste laat vragen naar je… postcode en huisnummer.

Inschieten

Om maar te zwijgen over de soap rondom de nieuwe media box met hard disk recorder. De bestelling is sinds november drie keer door UPC zelf geannuleerd. Iedere keer dat ik bel krijg ik, na het rondje postcode-huisnummer, een UPC-medewerker die zijn excuses aanbiedt en zegt dat hij de order weer zal "inschieten" en dat het drie weken gaat duren. Aan het einde van het gesprek leest hij dan voor vanaf zijn scherm: "Mag ik dan ook een vraag aan u stellen? Heb ik uw probleem vandaag kunnen oplossen?" Nee dus.

Dat is nou de macht van de mediadoos. Als je maar zorgt dat bepaalde unieke content alleen via jouw doos te zien is, dan komt die doos bij de klant in huis. En dan kom je nog een eind met brakke service en hoge prijzen. Laten we hopen dat de meeste consumenten hun keuze maken op basis van meer rationele factoren. Stevige concurrentie zou de televisiemarkt goed doen.