De nieuwe richtsnoeren zijn streng. Elk stukje informatie dat direct of indirect herleidbaar is tot een individu is een persoonsgegeven. Dus niet alleen een naam, maar ook een foto, een e-mailadres en zelfs een IP-adres.

Persoonsgegevens mogen alleen worden gepubliceerd als daar een legitiem doel mee wordt gediend, als ze correct zijn, als ze goed beveiligd zijn. Degene over wie het gaat mag de gegevens inzien, laten verwijderen of corrigeren. Ze mogen niet worden doorgegeven naar buiten de EU.

Gevoelig

Gevoelige gegevens (bijvoorbeeld over iemands gezondheid, geloof, ras, strafblad of seksuele geaardheid) mogen helemaal niet zonder toestemming worden gepubliceerd. Het is natuurlijk terecht dat we heel voorzichtig omspringen met dat soort gegevens. Voor bijvoorbeeld politieke partijen, kerkgenootschappen, patiëntenverenigingen en discussiefora voor ex-gedetineerden is het opletten geblazen.

Journalistieke publicaties zijn volgens de Wet bescherming persoonsgegevens maar gedeeltelijk gebonden aan deze regels. Het verbod op publicatie van gevoelige gegevens geldt bijvoorbeeld niet, terwijl betrokkenen ook geen recht van verzet, inzage en correctie hebben.

Algemeen maatschappelijk belang

Nu zijn er alleen al op het Nederlandse internet honderdduizenden weblogs en miljoenen profielenpagina's. Veel van de schrijvers daarvan hebben geen enkele journalistieke pretentie. Maar anderen wel. Mag een weblogger zich journalist noemen en vervolgens de privacyregels naast zich neerleggen? Dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.

Wie is journalist? Het College bescherming persoonsgegevens heeft het er maar lastig mee. De beleidsregels zeggen dat het moet gaan om een publicatie die "een uiting is van algemeen maatschappelijk belang die in journalistieke hoedanigheid wordt gedaan." Geen weblogger die zich daar niet in herkent.

Naakt

Uiteindelijk komt het College met vier criteria. Kort gezegd is iets alleen journalistiek als het is gericht op objectieve informatieverstrekking, als het een regelmatige bezigheid is, als iets van maatschappelijke strekking aan de orde wil stellen en als de publicatie een recht van repliek of rectificatie kent.

Het is afwachten wat deze criteria betekenen voor de webloggers van Nederland. Omdat het College vermoedelijk alleen de ergste uitwassen gaat handhaven, moeten mensen er voorlopig onderling uit zien te komen. Sta je ongewenst naakt op andermans website? Dat lossen we samen op.

Geheim

De vraag "Wie is journalist?" is ondertussen van breder belang. Want ook buiten de Wet bescherming persoonsgegevens hebben journalisten een bijzondere positie. Die wordt meestal verklaard door hun speciale rol als waakhond in een democratische samenleving: zij publiceren over misstanden die anders verborgen zouden blijven. Daarom is een journalistieke publicatie minder snel dan een andere publicatie onrechtmatig wegens bijvoorbeeld smaad of privacyinbreuk.

Journalisten mogen bovendien hun bronnen geheim houden. Nadat vorig jaar twee Telegraaf-journalisten korte tijd vastzaten omdat zij zich daarop beriepen, veroordeelde het Europese mensenrechtenhof onlangs Nederland voor het vastzetten van zwijgende Sp!ts-jouralist Koen Voskuil in 2000.

Crime scene

Ook krijgen journalisten geprivilegieerde toegang tot nieuwsmomenten en nieuwslocaties. Met hun perskaart komen ze persconferenties in en perstribunes op en mogen ze vaak langs wegafzettingen bij crime scenes. Voor gewone burgers is het strafbaar om in een privé-omgeving opnames te maken met een verborgen camera. Doet een journalist dat om belangrijke feiten aan het daglicht te brengen, dan is dat soms geoorloofd.

Nut en noodzaak van journalistieke privileges staan niet of nauwelijks ter discussie. Tegelijkertijd wordt het in het tijdperk van quasi-media, weblogs en discussiefora steeds lastiger om te bepalen wie journalist is en wie niet. Is uw columnist, die eens per twee weken voor deze pagina een stukje aflevert maar overigens iets anders voor de kost doet, een journalist? De gedachte begint steeds aantrekkelijker te worden.