Het is één van de redenen dat u in het referendum van 2005 terecht tegen de Europese Grondwet heeft gestemd, en waarom u ook over het onlangs op hoofdlijnen afgesproken Wijzigingsverdrag een negatieve stem wilt kunnen uitbrengen. Brussel krijgt in beide stukken veel meer zeggenschap over het materiële strafrecht: wat is wel en niet strafbaar en wat voor (minimum)straffen staan er op bepaalde strafbare feiten.

Verschillen

Strafrechtelijke normen hangen nauw samen met nationale, culturele omstandigheden en verschillen aanzienlijk tussen de lidstaten onderling. Wat het ene land toestaat - softdrugs, echtscheiding, homohuwelijk, softporno, euthanasie, slaappillen zonder recept, harder dan 120 rijden - is in het andere land strafbaar. Zulke verschillende opvattingen over wat wel en verboden moet worden, zijn normaal en zullen in Europa voorlopig blijven bestaan.

Als de Europese Unie bij meerderheid strafrechtelijke regels kan gaan vaststellen, zal dat onherroepelijk leiden tot wetgeving die dan weer in de ene, dan weer in de andere hoek van Europa stuit op ongeloof en verontwaardiging. Nederlanders willen geen minimumstraf voor cannabisbezit, Ierland wil niet gedwongen worden om abortus te legaliseren, Spanjaarden willen levensgevaarlijke bloedworst blijven maken en Duitsers willen laten zien, horen en ruiken dat ze de snelste auto's maken. Het gelijkschakelen van strafrechtelijke normen is iets voor natiestaten en dat is de Europese Unie niet.

Omzeilen

Ook over nut en noodzaak van internetcensuur wordt in de Europese Unie kennelijk verschillend gedacht. De Italiaanse EU-commissaris Frattini (Justitie) haalde de kranten met zijn voorstel om de publicatie van bominstructies te verbieden en internetaanbieders in te zetten om foute sites te blokkeren. Het voorstel is onderdeel van een binnenkort te publiceren pakket antiterrorismemaatregelen.

Gelukkig geldt voor dergelijke voorstellen op dit moment nog een nationaal vetorecht. Het verbieden van informatiestromen is namelijk per definitie futiele symboolpolitiek, de schijn wekken 'iets' te doen zonder daadwerkelijk het probleem aan te pakken. Het internet is geen overzichtelijke verzameling gemakkelijk te controleren websites of tekstbestanden. Het is een oneindig ingewikkelde aaneenschakeling van netwerken, bestandsformaten, communicatieprotocollen en beveiligingsalgoritmen die zijn ontworpen om dit soort censuur te omzeilen.

Contraproductief

Ook in dit concrete geval is een verbod zinloos. Anders dan het recept voor waterstofbommen of Coca-Cola is de bereidingswijze van een gewone bom helaas geen staatsgeheim meer. Of iemand daadwerkelijk in staat is om zichzelf en anderen op te blazen, is een ingewikkelde kwestie van wil, overtuiging, doorzettingsvermogen en krankzinnigheid. De onmiddellijke Googlebaarheid van bominstructies is vermoedelijk geen doorslaggevende factor.

Naast futiel is zo'n verbod misschien zelfs wel contraproductief. Als de lidstaten het serieus nemen, moeten zij het ook gaan uitvoeren en handhaven. Dat zal mensen en middelen kosten die beter op een andere manier kunnen worden ingezet om het terrorisme te bestrijden.

Automatisch afkappen

Over de relatie tussen zo'n absoluut verbod op informatie en de vrijheid van meningsuiting is Commissaris Frattini helder: "Het zou gewoon niet mogelijk moeten zijn om internetters uit te leggen hoe bommen worden gemaakt, dat heeft niets te maken met de vrijheid van meningsuiting." Het klinkt aannemelijk, maar nodigt - indien waar - uit tot allerlei vervolgverboden. Waarom bijvoorbeeld beperken tot voor internetters? Waarom niet telefoonbedrijven en kroegbazen dwingen om gesprekken automatisch af te kappen als in één zin de woorden bom en martelaar vallen?

Wellicht dat er op Europees niveau een consensus bestaat over de strafwaardigheid van informatie over het maken van bommen. Misschien vinden we de voordelen van zo'n verbod, hoe beperkt en theoretisch ook, opwegen tegen de nadelen. Maar de volgende stap is een verbod op allerlei andere informatie, waarvan de strafbaarheid in sommige kringen sterker wordt gevoeld dan in andere: websites die uitleggen hoe je een joint moeten rollen, snelheidscamera's kunt foppen, de belasting kunt ontduiken, ga zo maar door.

Kapot maken

Op het gebied van terrorismebestrijding stellen burgers terecht hoge eisen aan hun bestuurders. Europa staat onder druk om te bewijzen dat het resultaten kan boeken. Juist de ernst van het probleem en de hoogte van de verwachtingen maken deze jongste voorstellen zo teleurstellend. Frattini heeft regelmatig de neiging om dingen te willen verbieden, vaak tot schrik van zijn collega-commissarissen. Laten we hopen dat hij ook deze keer tijdig bij zinnen komt en iets beters verzint, voordat hij iets kapot maakt.