Vrijheid van meningsuiting is leuk, maar het moet wel zijn grenzen hebben. Dat lijkt steeds meer een geaccepteerde mening te worden in Nederland, die je, zoals alle hier ten lande toegestane meningen, dan ook veel hoort.

Het is natuurlijk onzin. Een begrensde vrijheid van meningsuiting is net zoiets als een begrensde vrijheid van de vrouw. Als we daaraan waren begonnen, waren sinds de jaren vijftig de kettingen van het aanrecht hoogstens langer geworden. (U kunt zich de struikelpartijen op straat voorstellen.)

Ik kom uit Twente en daar houden wij van simpele wijsheden die hun kracht van generatie tot generatie op het boerenland hebben bewezen. Eén ervan is: ‘Scheld’n döt gin zeer, moar a’j mie houwt dan houw’k oe weer.’

Vertaald in confetti-Nederlands dat ook voor Randstedelijke mensen begrijpelijk is, staat hier: ‘Wat mensen zeggen kan geen kwaad berokkenen. Wat ze doen wél.’

Het is te merken dat Jan Kees de Jager niet uit Twente afkomstig is. Anders had hij wel een slimmer voorstel gedaan dan het proberen te verbieden van negatieve praat over banken.

Specifiek wil Jan Kees, met hulp van VVD-collega Ivo Opstelten, het strafbaar maken om te zeggen: ‘Haal nu uw geld van die bank, want daar gaat het niet goed mee.’ Aanleiding daarvoor is de oproep van Pieter Lakeman om precies dat te doen richting DSB-klanten. DSB is, zoals u weet, inmiddels failliet.

Het is een bijzonder onwenselijk voorstel van Jan Kees. Dat hij het zelf ook niet helemaal serieus neemt, blijkt wel uit de voorgestelde maximumstraf van vier jaar. Dat is theoretisch ook de maximale straf die u kunt krijgen voor het jatten van een pakje kauwgum.

En wel hierom. Het kan voor consumenten heel prettig zijn om geïnformeerd te worden over slechte banken. Dat kan zelfs noodzakelijk zijn als de toezichthoudende instanties die daarvoor zijn aangesteld, het hebben nagelaten om tijdig in te grijpen. Als consument ben je dan afhankelijk van dappere mensen die eerlijk zijn.

Ik vind het zelf wat overdreven om vervolgens maar gelijk op te roepen tot het leeghalen van de betreffende bank. Maar er is in de praktijk weinig verschil tussen ‘het gaat helemaal niet goed met die bank’ en ‘Het gaat helemaal niet goed met die bank, haal er snel je geld weg’.

Het laatste klinkt wat rebelser, maar beide zinnen hebben een vergelijkbaar effect. Als Jan Kees alleen de laatste variant strafbaar wil maken, zal dat dus praktisch weinig effect hebben en is het symbolische, en daarmee ongewenste, wetgeving.

Bovendien: wat wil Jan Kees beginnen tegen iemand die, zoals ik aan het begin van dit stuk, juist sarcastisch oproept om geen bankrun te beginnen?

Ja maar, roept thans iemand die in nrc.next wel eens een opiniestuk over vrijheid van meningsuiting heeft gelezen en daar exact één sleets voorbeeld van heeft onthouden: als iemand in een vol theater heel hard ‘brand’ roept, dan levert dat toch gevaar op?

Dat is natuurlijk een beetje onzin. En niet alleen omdat de theaters binnenkort zelden meer echt vol zullen zitten als gevolg van de naderende BTW-verhoging in de kunstensector, als ik althans diezelfde nrc.next moet geloven.

Want Nederlanders zijn nuchtere en bovenal eigenwijze mensen. Dus als er iemand in een vol theater ‘brand!’ roept, dan zullen ze eerst wel eens even zelf bepalen of ze vlammen zien, rook waarnemen of op zijn minst een geringe verhoging van de omgevingstemperatuur bemerken. Iedereen kan immers wel wat roepen.

Nederlanders zijn geen paniekvogels. DSB Bank kreeg geen bankrun over zich heen puur vanwege de oproep van Lakeman. Die oproep van Lakeman was alleen succesvol omdat het al zo slecht was gesteld met DSB.

Sterkere banken zijn, ondanks oproepen tot bankruns op ondermeer Twitter, niet omgevallen. Zo kreeg SNS Reaal op Twitter de nodige grappen over bankruns te verduren, net als trouwens ING. Beide banken bestaan nog.

Je kunt je dan ook niet aan de indruk onttrekken dat het voorstel van Jan Kees vooral bedoeld is om zwakke banken overeind te houden. Maar is dat in het belang van de samenleving?

De vraag stellen is hem beantwoorden. De afgelopen jaren hebben we gezien waar te lief zijn voor banken toe kan leiden: ze benutten elke millimeter ruimte om er nog meer centen uit te persen, en na ons de zondvloed.

Een verbod op het oproepen tot een bankrun is bovendien indirect schadelijk voor de kwaliteit van het toezicht op banken. Want als toezichthouders rekening moeten houden met de Lakemans van deze wereld, zullen ze minder geneigd zijn wangedrag van banken door de vingers te zien.