Na recente teleurstellingen over de zwakke rol van het Nederlandse parlement toonde de collega’s van het Europees Parlement deze week hoe het wel moet, door op de barricades te klimmen voor de rechten van Europese internetgebruikers. Of laten zij zich uiteindelijk ook inpakken? Door Remy Chavannes

Het Europees Parlement stemde op 10 maart vrijwel unaniem in met een uiterst kritische resolutie over het ACTA-verdrag, waar ik eerder op deze plek over schreef. 

Onvrijheden

Dit internationale handelsverdrag wordt momenteel in het diepste geheim uitonderhandeld, maar lijkt blijkens diverse lekken vergaande maatregelen te bevatten over het filteren en afsluiten van internetgebruikers, douane-inspecties van laptops van willekeurige reizigers en nog zo wat onvrijheden.

Steeds meer deelnemende landen, waaronder Nederland, spraken zich de laatste tijd uit voor openbaarheid van alle stukken, vooralsnog zonder effect. Als je eenmaal met je onderhandelingspartners hebt afgesproken dat alles geheim is, ben je daaraan gebonden totdat iedereen het daarmee eens is.

Onderhandelingsstukken

De inhoudelijke kritiek op het verdrag zwelt ook steeds verder aan. De Europese privacyadviseur EDPS legde in een opinie uit dat de uitgelekte voorstellen in strijd zijn met bestaande Europese regels.

In de resolutie eist het Europees Parlement onmiddellijke en volledige openbaarheid van alle onderhandelingsstukken. Ook mag de Commissie niet instemmen met enige verdragsbepaling die Europese landen zou verplichten internetgebruikers af te sluiten, al helemaal niet zonder voorafgaande tussenkomst van een rechter.

Interesseren

In het debat had Europarlementariër Engström van de Zweedse Piratenpartij sarcastische lof voor de Europese Commissie, die het eindelijk had gepresteerd Europese burgers te interesseren voor Europese politiek. En inderdaad hebben onderhandelingen over een handelsverdrag - meestal saaier dan kijken naar verf die opdroogt - zelden zoveel reuring teweeg gebracht.

 Eurocommissaris De Gucht probeerde in zijn toespraak de zaak te sussen, maar had geen nieuwe informatie of toezeggingen te bieden.

Wantrouwen

Uiteindelijk kreeg de resolutie 633 stemmen, met 13 tegenstemmers en 16 onthoudingen. Het met zo'n grote meerderheid aangenomen krijgen van zo'n kritische resolutie is een prestatie op zich. De verontwaardiging en wantrouwen als gevolg van de geheimzinnige procedures is oprecht, breed gedragen en terecht.

De initiatiefnemers werden bovendien geholpen door het feit dat de bevoegdheden van het Parlement in het geding zijn. Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon (de oude, afgestemde wijn van de Europese Grondwet in nieuwe, nog onleesbaardere zakken) is de institutionele machtsstrijd tussen Parlement, Europese Commissie en de lidstaten verder verhevigd. Europarlementariërs stemmen graag massaal voor moties die eisen dat het de rechten van het Parlement geëerbiedigd worden.

Ingeperkt

In principe kan de Europese Commissie deze resolutie naast zich neerleggen en rustig achter gesloten deuren verder onderhandelen. Of het Europarlement echt tanden heeft, zal dus pas de komende tijd duidelijk worden. Kan het echt afdwingen dat de onderhandelingen over het ACTA-verdrag vanaf nu in het openbaar plaatsvinden, met vergaderstukken die vooraf gepubliceerd worden? 

Kan het Parlement er ook voor zorgen dat ACTA zodanig wordt ingeperkt, dat het alleen gaat over de bestrijding van handel in namaak merkartikelen en bestaande Europese regels over privacybescherming, informatievrijheid en recht op internettoegang volledig intact laat?

Landbouwsubsidies

Als zijn eisen niet worden ingewilligd, zal het Parlement dan echt verhinderen dat de EU – en daarmee Nederland – aan het verdrag gebonden wordt? Of wordt de brede coalitie van Europarlementariërs als het er echt om gaat eenvoudig uit elkaar gespeeld met gerichte toezeggingen over landbouwsubsidies, onderzoeksinstituten en voorzitterschappen?

De 13 tegenstemmers waren tien Britse EU-haters van de UK Independence Party (UKIP) en de drie Nederlandse PVV'ers. Als u zich afvraagt hoe partijen die blijkens hun naam strijden voor Onafhankelijkheid respectievelijk Vrijheid voorstander kunnen zijn van een geheim verdrag dat schijnbaar beoogt om miljoenen burgers te criminaliseren, dan bent u niet de eerste.

Stemknopjes

UKIP heeft inmiddels uitgelegd dat ze de resolutie te slap vonden. Ze zijn rabiaat anti-ACTA zijn maar vrezen dat de resolutie het verdrag legitimiteit geeft.

De PVV heeft een minder hoogdravende verklaring: ze waren helemaal niet tegen de resolutie, maar hebben een foutje gemaakt bij het bedienen van de stemkastjes. Volksvertegenwoordiging is moeilijker dan je denkt.