
Beatrix, een kwetsende vorstin
Hoeveel koningsgezinde mensen zullen zich geschoffeerd hebben gevoeld door de kersttoespraak van Hare Majesteit de Koningin? Hoeveel landgenoten zijn er die dankzij internet de kerstdagen niet langer in eenzaamheid hoeven door te brengen, maar online het contact hebben gevonden dat ze in die zogenaamde 'echte wereld' nooit werd gegund?
En hoeveel mensen zijn er die zowel on- als offline volop meedoen met de maatschappij, maar simpelweg niet zullen begrijpen waarom een staatshoofd dat toch een redelijke opleiding heeft genoten, met zoveel dedain spreekt over internet?
Beledigend en generaliserend
Veel, vermoedelijk. Want Beatrix heeft met haar generaliserende kersttoespraak nogal wat mensen ten onrechte beledigd. Ons staatshoofd is van mening dat moderne communicatietechnologie, zoals internet en sms, schadelijk is.
Dat leid ik althans af uit de uitspraak: ‘De moderne technische mogelijkheden lijken mensen wel dichter bij elkaar te brengen maar ze blijven op ‘veilige’ afstand, schuilgaand achter hun schermen.’
Diep gekwetst
Zo'n uitspraak kun je grappig of ironisch vinden, omdat ze afkomstig is van iemand die haar hele leven de wereld vanachter schermen heeft moeten aanschouwen.
Je kunt je er ook diep gekwetst door voelen. Ik val in die laatste categorie. Dankzij Twitter en e-mail kon ik de afgelopen jaren veel eerder en veel intenser betrokken zijn bij soms verre vrienden en familieleden die het door ziekte, sterfgevallen of andere nare privéomstandigheden moeilijk hadden. Daar was niets ‘veiligs’ aan.
Andermans privéleven
Beatrix mag dan wel staatsrechtelijk mijn koningin zijn, wie vanaf een afstandje meent dit soort vergaande uitspraken te kunnen doen over de diepte en waarde van andermans privéleven, verbeeldt zich ook als koningin teveel en voert het discours op een manier die een staatshoofd onwaardig is.
Zoals Geert Wilders incidenten over moslims uitvergroot tot een grotesk doemscenario waarin nauwelijks nog flarden van de oorspronkelijke werkelijkheid zijn te erkennen, zo generaliseerde Beatrix er in haar kersttoespraak met een schokkende kortzichtigheid op los over technologie.
Meer betrokken
Beatrix is, zo heb ik altijd geloofd, een belezen vrouw met de intelligentie om papieren kennis niet alleen tot zich te kunnen nemen, maar ook te kunnen doorgronden. Waarom dan heeft onze vorstin zich niet verdiept in relevant onderzoek alvorens een voor veel Nederlanders kwetsende uitspraak te doen?
Want, zo blijkt uit zeer recent onderzoek van Pew Research Center's Internet & American Life Project, mensen die veel technologie gebruiken, zijn meer betrokken bij de maatschappij. Niet minder. Leest u zelf maar, het staat er echt.
Serieus onderzoek
‘Veranderen we door technologie in kluizenaars,’ vraagt Pew zich af? Het antwoord, op basis van serieus onderzoek, is een resoluut ‘nee’. ‘Zware internet- en gsm-gebruikers hebben grotere en meer diverse sociale omgevingen, en zijn nog altijd betrokken bij hun buurt. Mens-op-mens-contact blijft [voor deze groep, AD] de dominante vorm van communicatie.’
Beatrix lijkt echter te denken dat online contact mensen verhindert elkaar op te zoeken: ‘Om te kunnen mee-leven is tastbare nabijheid nodig.’ Ons staatshoofd heeft gelijk: fysiek contact is onmisbaar. Maar het is niet of-of. Het is en-en. Online contact verrijkt en versterkt banden die offline bestaan - en vice versa.
Geen nieuwe onzin
Denken dat internet en “echt” contact elkaar uitsluiten is onzin. Maar geen nieuwe onzin. Toen ik in de jaren negentig als redacteur bij het weekblad Elsevier kwam te werken, was ik daar al snel de redactienerd. Wie nieuwe technologie als eerste omarmt, zal ontmoetingen met mensen wel schuwen, luidde ook toen al het vooroordeel.
De meeste vooroordelen in mijn richting sneuvelden na één nacht. Een nacht waarin ik door de misdaadverslaggever van Elsevier werd gesignaleerd in een kroeg.
Cruciaal daarbij was mijn gezelschap: een bepaald interessant te noemen dame. Keihard bewijs dat ook ik van een biertje in goed gezelschap hield, was blijkbaar nodig om als volwaardig mens te worden gezien.
Sociaal invalide
Er is weinig veranderd. Om anno 2009 door het staatshoofd als volwaardig mens te worden gezien, moet ik blijkbaar voldoen aan haar opvattingen over intermenselijk contact. Waarbij Beatrix doel en middel door elkaar haalt, en toestaat dat mensen geschoffeerd worden als collateral damage van haar onbegrip.
In een land waar tot vervelens toe wordt opgeroepen tot begrip voor andere culturen, is maar erg weinig begrip voor de technologische voorhoede, die ook aan het einde van het eerste decennium van dit millennium blijkbaar a priori als sociaal invalide mag worden neergezet door het staatshoofd.
Trekschuit
Mensen die verbindingen willen leggen met andere mensen gebruiken daar elk gereedschap voor dat praktisch is. Dus ook - of juist - internet, zoals dit filmpje laat zien. Internet is niets anders dan een instrument om informatie te verplaatsen.
Informatie die je vroeger vaak zelf moest komen brengen - per trekschuit waar je dan verplicht vele dagen in sms-loze eenzaamheid doorbracht - en nog weer wat later per telefoon kon doorvertellen.
Leegheid en isolatie
Internet creëert geen leegheid en isolatie. Internet maakt hoogstens leegheid en isolatie zichtbaar. Het omgekeerde geldt wellicht ook: wie op internet geen aansluiting kan vinden, voelt zich in deze tijden misschien juist offline geïsoleerd.
Gelukkig is daar een eenvoudige remedie voor te verzinnen. Wie helpt de koningin even met haar Facebook- en Twitter-account?