Net nu Europa een nieuw grondwettelijk verdrag en een nieuwe voorzitter heeft en heeft vastgesteld dat ook internetgebruikers rechten hebben, blijkt het in het diepste geheim onderhandelingen te voeren over een nieuw verdrag dat die rechten weer teniet zal doen. Door Remy Chavannes.

Achter gesloten deuren en aan de hand van versluierde agenda’s onderhandelen de VS, Europa en een aantal andere rijke landen over ACTA, het "Anti-Counterfeiting Trade Agreement" dat een vuist moet maken tegen de internationale handel in namaakartikelen. Het meest gevoelige onderdeel betreft de strijd tegen online auteursrechtinbreuk.

 Lobbydrom

Naarmate meer informatie over het concept-verdrag naar buiten komt, lijkt het steeds meer weg te hebben van de vleesgeworden lobbydroom van rechtenorganisaties. Vorige week lekte de reactie van de Europese Commissie op recente Amerikaanse voorstellen.

De VS blijkt een soort Sinterklaaslijstje van de entertainmentindustrie te hebben ingediend: beweerdelijk inbreukmakende bestanden automatisch wegfilteren, internetgebruikers die illegaal bestanden uitwisselen van het internet gooien, internetaanbieders aansprakelijk houden voor het gedrag van hun klanten, hyperlinken naar inbreukmakend materiaal gelijkstellen met zelf inbreuk maken.

Verbouwd

Het zijn eenzijdige en lompe voorstellen, waarvan gehoopt moet worden dat zij verworpen of grondig verbouwd worden.

De publieke discussie over het verdrag wordt echter bemoeilijk door het feit dat de verdragsteksten en vergaderstukken angstvallig geheim worden gehouden. We weten simpelweg niet waarover de delegaties met elkaar vergaderen.

De Amerikaanse onderhandelaar Kirk suggereert dat er landen zouden opstappen als de concept-teksten openbaar gemaakt zouden worden. Niet een opmerking die me het gevoel geeft dat de deelnemende landen trots zijn op wat zij aan het afspreken zijn.

Different

Kirk kreeg vervolgens de vraag waarom deze verdragsonderhandelingen zo geheim waren, terwijl verdragen over intellectuele eigendom in het verleden altijd uitgebreid openbaar voorbereid werden.

Kirks antwoord was dat ACTA "different" is en dat de onderwerpen waarover onderhandeld worden "more complicated" zijn. Dat antwoord deugt niet, om tenminste twee redenen.

ACTA gaat over onderwerpen waarover de afgelopen jaren al vaker verdragen zijn gesloten: grensoverschrijdende inbreuk op merken en auteursrechten, onder andere via internet. Best lastige materie, maar niet te moeilijk om publiek bekend te maken.

 Techniek

Ten tweede is de complexiteit van de besproken onderwerpen juist een reden alle stukken zo snel mogelijk op het internet te zetten. Laat deskundigen meedenken en -praten, zou ik zeggen, in plaats van in het diepste geheim een verdrag te sluiten dat straks onuitvoerbaar blijkt te zijn omdat de onderhandelaars de techniek net niet goed begrepen.

Ook de rol van de Europese Commissie tot nu toe is, afgaande op de gelekte reactie, niet om trots op te zijn.

In plaats van de Amerikaanse voorstellen naar de prullenbak te verwijzen, stelt de Commissie vooral heel gedetailleerde vragen over de bedoeling van die voorstellen en hoe die moeten worden ingepast in de bestaande Europese regels.

Gebonden

Hoogste tijd dus dat alle concept-teksten openbaar gemaakt worden en dat alle deelnemende landen uitleggen waarom dit verdrag er moet komen en wat hun onderhandelingsinzet is.

Het mooie van internationale verdragen is dat je tot het laatste moment uit kan stappen. Het nadeel is dat, als je er eenmaal mee hebt ingestemd, je er ook aan gebonden bent.

In dit proces is een belangrijke coördinerende rol weggelegd voor Herman van Rompuy, de vrome kloosterbezoeker die vorige maand werd gekozen tot eerste voorzitter van de raad van Europese regeringsleiders.

Hij zal de vergadering voorzitten waarin Europa besluit of het meedoet aan ACTA of niet.