Altijd lekker zo'n begin van een Zomergasten-reeks met een politicus als gast. Door Bert Brussen.

Omdat de onervaren Jelle Brandt Corstius kennelijk meteen het diepe in moest werd ook gelijk maar de meest dominante politicus die je als gesprekspartner kunt hebben in huis gehaald.

Jan Marijnissen, nog altijd voorzitter van de SP, bij wie het socialistische bloed niet door de aderen stroomt maar bruist.

Pechtold

Waar Alexander Pechtold vorig jaar een complete Zomergasten-uitzending lang gebruikte om zijn politieke verhaal te spinnen, zette Jan Marijnissen gewoon na het allereerste fragment zijn 78toerenplatenspeler op tafel en draaide hij zijn inmiddels grijs gedraaide socialistisch-retorische plaatje af.

Dat er op het oude vinyl vele krassen zaten was nogal hinderlijk want de plaat bleef wel erg vaak hangen.

Grapjes

Presentator Jelle Brandt Corstius is echter geen jongen van de gevatte kritiek op zijn gast of analyses met politieke diepgang. Hij is meer van de guitige ironie, de Louis Theroux-polderversie. Hij maakte speelse grapjes ("heet dat dorp in Brabant alleen zo tijdens carnaval? Zitten er in die SP-kaderklasjes dan ook lassers?") of wees zijn gast op opmerkelijke details die anders niemand waren opgevallen ("er komen nauwelijks vrouwen in je fragmenten voor").

In zijn haast ontroerende onschuld zocht hij naar persoonlijk maar opvallend klein geluk en verdriet. Maar op een gedeelde smart met hernia's en gebroken ruggenwervels na, waren de vragen naar compacte emoties in het persoonlijk leven van Marijnissen bijlange na niet voldoende om de door politieke werkelijkheid gepokte en gemazelde Zomergast van zijn discours te laten afwijken.

Onderwijs

Het werd vermoeiend om elk fragment weer te zien stranden op een ideologisch pleidooi over het verheffen van het volk door de kunsten of de enige ware en goede manier van onderwijs die de SP voorstaat.

Het was een politieke boodschap die iedere kijker inmiddels wel kan dromen. Maar Brandt Corstius was er niet de gastheer naar de politicus met de no-nonsense arbeidersmentaliteit radicaal een andere weg te wijzen. Regelmatig bleek de Zomergasten-presentator dan ook niet meer dan een aankondiger van fragmenten. Een simpele omroeper, niet eens een veredelde.

Er waren echter ook breekpunten en piketpaaltjes. Na een fragment met een, in ieder geval in retrospectief, bloedstollend mooie gesproken column van Boudewijn Büch in Netwerk, uitgezonden vlak na de moord op Pim Fortuyn, leek er even iets van chemie tussen gast en gastheer te bestaan.

Het daarop volgende fragment (een documentaire over de Rolling Stones) was zelfs reden voor wat vuurwerk. Echter, het bekritiseren van de SP door te wijzen op het falen van Agnes Kant is niet iets waar je als jonge presentator zomaar mee wegkomt.

Medelijden

Als Jan Marijnissen geen kritiek wil, dan wil hij geen kritiek dus de media hebben het gedaan en "de media" was op dat moment uitsluitend Brandt Corstius. Het was een van die typische momenten om medelijden met de Zomergasten-presentator te hebben.

Gelukkig was medelijden zelden noodzakelijk. Marijnissen is de archetypische Brabantse anekdoteverteller, een gemoedelijke kroegkameraad die met de woorden "misschien ook wel even aardig om te vertellen" van anekdote naar anekdote springt. Brandt Corstius leek er dan ook voor te hebben gekozen zijn gast alle ruimte te geven.

De vraag is alleen of die keuze bewust was. Want zoals hij zelf, aan het einde van de uitzending onder het genot van een whiskey aan zijn gast vertelde: "Als ik bijvoorbeeld met iemand in de trein praat weet ik na tien minuten alles over die persoon, ook wat ik niet weten wil, en die persoon niks over mij". Dat had alles te maken met "het dominant zijn in het gesprek", vond Marijnissen.

Nieuwsgierig

Brandt Corstius hield het zelf liever op "nieuwsgierig zijn". Tenslotte is nieuwsgierigheid een betere eigenschap voor een Zomergasten-presentator dan dominantie. Dat laatste is ook meer iets voor politici, zo blijkt uit deze eerste Zomergasten van 2010.