Volgens John Olympios, één van de initiatiefnemers, heeft de advertentie tot doel “om het beeld van de geen-belasting-betalende, luie Griek te weerleggen. Het gesprek over Griekenland blijft vaak steken in retoriek, terwijl er niet naar de feiten wordt gekeken” (NOS.nl, 25 februari 2012).

In deze zinnen staat niets onbegrijpelijks. Maar wel iets opmerkelijks. Want hoe is het mogelijk dat ‘kijken naar de feiten’ als het tegendeel van 'blijven steken in retoriek’ geldt? De retorica is immers de kunst van het overtuigen. En als er iets overtuigend is, dan zijn het wel de feiten.

Het antwoord op deze vraag is heel eenvoudig. Het is de schuld van de Griekse filosoof Plato.

Plato was de eerste die de term ‘retorica’ gebruikte. Voor die tijd kenden de Grieken alleen het woord ‘retoor’, dat behalve ‘spreker’ ook ‘politicus’ betekent. En daar ligt de oorzaak van de ellende.

Want Plato had niet zo’n hoge pet op van politici. En dat is nog zacht uitgedrukt. In zijn ogen zijn politici niet gericht op het vinden van de waarheid, maar op het verwerven van macht. Ze handelen uitsluitend in hun eigen belang, en niet in het algemeen belang.

Sindsdien heeft de retorica een slechte naam. Als we iets ‘retorisch’ noemen, dan is dat een negatieve kwalificatie. De kunst van het overtuigen is de kunst van het misleiden.

In de middeleeuwen werd de retorica afgebeeld als een vrouw met gouden kettingen uit haar mond. En aan die gouden kettingen werd een kudde schapen meegevoerd. U begrijpt de beeldspraak.

Wat dat aangaat heeft de logica het beter getroffen. Je zult nooit iemand horen klagen dat het gesprek over Griekenland blijft steken in logiek, en dat het nu echt tijd is om naar de feiten te kijken.

Sterker nog. Als we iets ‘logisch’ noemen, dan is dat geen negatieve kwalificatie, maar het grootst denkbare compliment.

Terwijl de logica ook gewoon een kunst is. De kunst van het redeneren. Maar dat doen politici toch ook voortdurend? Niet toen Plato zijn dialogen schreef…