Logo NU.nlNU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Zaterdag 25 maart 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
Erdogan

NU+ Turkije telt af naar 'belangrijkste verkiezingen in ruim zeventig jaar'

Door Nick Augusteijn

13 mrt 2023 om 05:02Update: 11 dagen geleden
nujij comment484 reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail
In Turkije worden over twee maanden de belangrijkste parlements- en presidentsverkiezingen in jaren gehouden. Behoudt president Recep Tayyip Erdogan de macht, of volgt er na de aardbevingen ook een politieke aardverschuiving? "De kiezers zijn het zat dat hij alle touwtjes in handen heeft."

"Dit zijn de belangrijkste verkiezingen in meer dan zeventig jaar, als je kijkt naar wat er op het spel staat: de keuze tussen een autoritair presidentieel systeem of een terugkeer naar een parlementaire democratie", stelt Berk Esen. Hij is adjunct-hoogleraar politieke wetenschappen en internationale betrekkingen aan de Turkse Sabanci-universiteit.

"De oppositie is er voor het eerst in is geslaagd om zich te verenigen achter één kandidaat. Dat is een hele prestatie, gezien de onderlinge verschillen. Voeg daar bij de economische malaise en de nasleep van de dodelijke aardbevingen en je krijgt de moeilijkste verkiezingen in jaren voor Erdogan."

De oppositiepartijen zitten in een samenwerkingsverband: de Alliantie van de Natie. Hun presidentskandidaat is Kemal Kilicdaroglu, de partijvoorzitter van de CHP. Hij krijgt tijdens zijn campagne gezelschap van Ekrem Imamoglu en Mansur Yavas, burgermeesters namens de CHP van respectievelijk Istanboel en Ankara. Zij worden gerekend tot de populairste politici van Turkije.

De Alliantie van de Natie

  • De Republikeinse Volkspartij (CHP)
  • De Goede Partij (IYI)
  • De Partij van Democratie en Vooruitgang (DEVA)
  • De Partij voor de Toekomst (GP)
  • Partij voor Gelukzaligheid (Saadet)
  • De Democratische Partij (DP)
Kemal Kilicdaroglu gaat campagne voeren met Mansur Yavas (l) en Ekrem Imamoglu (r).
Foto: Getty Images

Politieke systeem in Turkije 'resetten'

Volgens de oppositie moet het allemaal anders in Turkije. Het grote probleem, volgens hen: het presidentiële systeem van Erdogan. Er is nu te veel macht in de handen van één persoon, zeggen ze. Daardoor zijn rechters en de centrale bank niet meer onafhankelijk en durven ministeries geen eigen beslissingen meer te nemen.

Volgens Esen hebben de afgelopen vijf jaar laten zien dat het presidentiële systeem van Erdogan averechts heeft gewerkt. "De economie is verslechterd en op veel posities in de overheid zijn incompetente ja-knikkers terechtgekomen. Daardoor stapelen de problemen zich op. In deze situatie is er voor de oppositie een route naar de overwinning. Geen gemakkelijke route, maar hij is er."

De oppositiepartijen willen het politieke systeem in Turkije 'resetten' en terug een parlementaire democratie. Daarin staat een premier aan het hoofd van de regering. De president blijft het staatshoofd, maar krijgt weer een ceremoniële functie zonder echte macht. Goed bestuur moet weer een prioriteit worden en het moet afgelopen zijn met vriendjespolitiek en corruptie. Ook willen de partijen de persvrijheid herstellen en een einde maken aan censuur door de overheid.

Demonstraties van oppositiegroepen worden de laatste jaren steeds verboden.
Foto: Getty Images

De Eeuw van Turkije

Erdogan is al bijna twintig jaar aan de macht. Eerst als premier, toen als president en na de invoering van het presidentiële systeem, als machtige president. Hij doet naar eigen zeggen voor de laatste keer mee als kandidaat.

Later dit jaar bestaat de republiek honderd jaar en Erdogan wil dan de aftrap verrichten voor wat de 'Eeuw van Turkije' moet worden.

In de komende honderd jaar moet Turkije volgens hem een voorbeeld voor de wereld worden als het gaan om democratische, economische en technische ontwikkeling. Daarvoor willen Erdogan en zijn AKP een nieuwe grondwet schrijven. Ook wil Turkije democratie, vrede, ontwikkeling en welvaart over de wereld verspreiden, aldus het visiedocument van de partij. De eerste aandacht gaat uit naar een zo snel mogelijke wederopbouw na de aardbeving, zei de president vrijdag.

De partij van Erdogan werkt, net als de oppositie, samen met andere partijen in een verbond: de Volksalliantie. Als die partijen samen meer dan driehonderd zetels halen bij de parlementsverkiezingen, behouden ze hun meerderheid.

Erdogan moet zelf tenminste 50 procent plus 1 van de stemmen scoren om herkozen te worden als president. Haalt hij (of een van de andere kandidaten) dat niet, dan volgt op 28 mei een tweede ronde.

De Volksalliantie

  • De Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (APK)
  • De Partij van de Nationalistische Beweging (MHP)
  • De Grote Eenheidspartij (BBP)

'Kilicdaroglu is dé persoon om macht af te staan'

Louis Fishman, adjunct-hoogleraar van het Brooklyn College in New York, volgt de Turkse politiek al jaren op de voet. Hij ziet het als een voordeel dat de oppositie met Kilicdaroglu een tegenpool van Erdogan naar voren heeft geschoven.

"Erdogan heeft de laatste jaren veel macht naar zich toe getrokken en het parlement zit er eigenlijk alleen maar om zijn wensen uit te voeren. Het succes van de oppositie bij de lokale verkiezingen in 2019 laat zien dat de kiezers het zat zijn dat Erdogan alle touwtjes in handen heeft. Kilicdaroglu is bescheidener en lijkt de aangewezen persoon om het land terug te voeren naar een parlementair systeem. Want dan geeft hij, mocht bij president worden, in feite zijn macht uit handen."

Fishman acht de oppositie ook beter in staat om Koerdische stemmen te winnen. De Koerdisch georiënteerde HDP is naar verwachting goed voor 9 tot 12 procent van de stemmen. Als dit blok zich achter een van de presidentskandidaten schaart, dan is die persoon zo goed als verzekerd van de meerderheid en misschien zelfs van winst in de eerste ronde.

Ekrem Imamoglu is het stemmenkanon van de oppositie.
Foto: Getty Images

Twijfels of Erdogan wel mag meedoen

Wat de uitslag ook wordt, de verkiezingen krijgen mogelijk een staartje. Vrijdag ondertekende president Erdogan het besluit voor de verkiezingen op 14 mei, ruim twee maanden eerder dan gepland. Dat deed hij op basis van artikel 116 van de grondwet.

Maar doordat Erdogan al twee keer eerder is verkozen tot president (in 2014 en in 2018), mag hij op basis van datzelfde artikel niet nóg een keer presidentskandidaat zijn. Alleen als het parlement besluit om de verkiezingen eerder dan gepland te houden, kan Erdogan een derde keer meedoen. De AKP houdt vol dat alles anders is geworden na de invoering van het presidentiële systeem. De grondwet maakt dat onderscheid echter niet.

Er zijn (nog) geen signalen dat de hoogste rechtbank van Turkije in actie komt op dit punt. De reactie van oppositie is tegenstrijdig. Het blok van de zes partijen liet eind januari weten het niet te zullen accepteren als Erdogan opnieuw meedoet. Tegelijkertijd zei Kilicdaroglu dat zijn partij Erdogan niet zal dwarsbomen. Dat zou toch geen zin hebben, aldus de partijleider. "Niemand die er wat aan zal doen."

Ook hoogleraar Esen twijfelt er niet aan dat Erdogan gewoon zal meedoen, ook al zegt de grondwet dat dit niet kan. "Het is tekenend voor de wetteloosheid die is ontstaan onder zijn regime."

Stemmen kan Erdogan wel, maar er zijn twijfels of hij wel kandidaat mag zijn.
Foto: Getty Images

Ga gratis verder

Log in of registreer gratis op NU.nl en krijg toegang tot extra artikelen

Eerder

  • 10 mrt 2023 om 13:51
    Turkije gaat definitief op 14 mei naar de stembus voor presidentsverkiezing
    Turkije gaat definitief op 14 mei naar de stembus voor presidentsverkiezing
  • 06 mrt 2023 om 19:53
    Turkse oppositie schuift Kilicdaroglu naar voren als tegenstander van Erdogan
    Turkse oppositie schuift Kilicdaroglu naar voren als tegenstander van Erdogan
  • 03 mrt 2023 om 20:08
    De wederopbouw van Turkije en Syrië vordert traag, of zelfs helemaal niet
    De wederopbouw van Turkije en Syrië vordert traag, of zelfs helemaal niet
Beeld: Getty Images
nujij comment484 reacties
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail

Lees meer over:

TurkijeRecep Tayyip ErdoganBuitenland

NUjij: Uitgelichte reacties

Aad_Van_der_Geest
13 mrt 2023 om 13:18
Hopelijk word Erdogan zeker niet herkozen omdat iedere wereldleider last krijgt van grootheidswaanzin als ze langer dan 8 jaar aan de macht zijn. En Erdogan begon goed maar is in de loop van de tijd veranderd in iemand die geen tegenspraak duldt en alle macht naar zich toe heeft getrokken dus hopelijk komt er een verandering daar Turkije een heel mooi land is en de meeste mensen vrijheid willen. Maar zal niet meevallen omdat hij op alle manieren zal proberen om aan de macht te blijven.
Respect: 👍 17Reacties: 💬 1
Reageer
Konkey_Dong
13 mrt 2023 om 10:32
Het mag duidelijk zijn dat Turkije allang geen democratie meer is. Erdogan heeft die democratie uitgehold en zichzelf steeds meer macht toegeëigend. Ik ben dan ook benieuwd of hij zich zomaar van zijn troon laat stoten of een 'als ik niet win win ik toch' strategie hanteert.
Respect: 👍 23Reacties: 💬 1
Reageer
nujij commentBekijk alle reacties


Aanbevolen artikelen


NUjij-reacties

nujij comment484 reacties

Net binnen

  • 08:12
    VideoPolitie neemt auto in beslag na dodelijk ongeval met vrouw en hond
  • 08:05
    OM concludeert natuurlijk overlijden ex-MIVD’er
  • 08:02
    Stelling: Elektrische fietsen zijn zonder snelheidslimiet een gevaar in het verkeer
  • 07:49
    NU+Facebook weet alles over je, maar bij Chinese apps wordt het pas écht eng

Meest gelezen

  • 1
    Pensioenfonds ABP vergoedt schade van 8.000 mensen die pensioen misliepen
  • 2
    Oranje begint tweede tijdperk Koeman met kansloos verlies tegen Frankrijk
  • 3
    Koeman schrikt van zwak Oranje in Parijs: 'Ik verwacht maandag een reactie'
  • 4
    60 uur taakstraf voor Van Meijeren (FVD) omdat hij zonder rijbewijs door rood reed
  • 5
    RTL en KRO-NCRV ruziën in rechtbank over Kees-documentaire


Nieuwsvideo's

  • Politie neemt auto in beslag na dodelijk ongeval met vrouw en hond
    Politie neemt auto in beslag na dodelijk ongeval met vrouw en hond
  • Bekijk de afstraffing van Oranje in en tegen Frankrijk
    Bekijk de afstraffing van Oranje in en tegen Frankrijk
  • Hond gered van steile klif door vrijwilligers in Maleisië
    Hond gered van steile klif door vrijwilligers in Maleisië
  • Vuurzee op snelweg in VS nadat tankwagen kantelt
    Vuurzee op snelweg in VS nadat tankwagen kantelt

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Adverteren
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Cookie instellingen
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Adverteren
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden