Amerikaanse demonstranten eisen dit weekend hervormingen bij de politie om dit soort gewelddadige arrestaties te voorkomen. Alleen het berechten van de vijf betrokken agenten is niet genoeg, vinden zij. Maar het hervormen van de politie is volgens Amerikakenner Victor Vlam niet eenvoudig. De problemen zijn namelijk diepgeworteld en complex.

"Er wordt vaak gesproken over racisme omdat het vaak witte politieagenten zijn die een zwart iemand doden", zegt Vlam tegen NU.nl. "Maar in dit geval zijn het zwarte agenten die een zwart iemand uiteindelijk de dood in helpen. Dat geeft aan dat er mogelijk meer speelt."

Het gaat volgens Vlam om problemen met de mentaliteit van agenten. Die wordt gevormd door een mix van factoren. "De Amerikaanse politie gebruikt heel vaak heel snel geweld. Iets waarvoor agenten nauwelijks veroordeeld worden. Dat komt doordat de politie een verregaande onschendbaarheid heeft. Er moet bijna sprake zijn van echte opzet wil een agent in een rechtszaak schuldig worden bevonden."

Vlam noemt het voorbeeld van Derk Chauvin, de agent die zijn knie in mei 2020 in de nek van George Floyd legde (en waarna de Black Lives Matter-beweging een vlucht nam). Maar dat is volgens de Amerikakenner echt een uitzondering.

"Jury's zijn doorgaans erg terughoudend in het veroordelen van agenten. Daardoor komen veel van hen weg met de inzet van geweld. Dat zorgt ervoor dat agenten voelen dat het gebruik van zwaar geweld geen consequenties heeft."

"Daar komt nog eens bij dat agenten in de VS erg sterk bewapend zijn. Zo nemen ze soms zelfs wapens over die het leger niet meer nodig heeft."

Volgens Victor Vlam kijken jury's bij rechtszaken hierover ook naar het perspectief van agenten. "Uit cijfers blijkt dat de criminaliteit in de Verenigde Staten de afgelopen jaren is toegenomen", zegt hij.

"Daardoor zitten de jury's tussen twee vuren in. Aan de ene kant wil je de politie inperken. Je wil niet dat agenten het soort geweld zoals in Memphis toepassen. Maar andere kant wil je agenten niet te veel strenge regels opleggen, omdat ze nog wel daadkrachtig genoeg moeten kunnen optreden. Dat maakt het in de praktijk moeilijker om dit soort agenten te veroordelen."

In een poging het politiegeweld te verminderen, zijn er de afgelopen jaren wel maatregelen genomen. Zo zijn meer agenten bodycams gaan dragen, zodat hun acties worden vastgelegd. Maar dat was ook in Memphis het geval, en alsnog gingen agenten over de schreef.

President Joe Biden noemde de beelden "gruwelijk" en riep op tot politieke actie om dit soort geweld te stoppen. Daarvoor wees hij naar de George Floyd Justice in Policing Act, die na de dood van de zwarte Amerikaan in 2020 is opgesteld.

Het wetsvoorstel moet ervoor zorgen dat agenten sneller aansprakelijk voor wangedrag kunnen worden gesteld. Ook zou de inzet van sommige wurggrepen en onnodig geweld in het algemeen moeten worden beperkt. Volgens Biden houden de Republikeinen die wet nu nog tegen, maar Vlam betwijfelt of die wet überhaupt de problemen oplost.

"Het gaat om een mentaliteit en opvattingen die veranderd moeten worden, en dat lukt niet met één wet", vertelt de Amerikakenner. "Wat mogelijk wel helpt, is dat die wet de immuniteit van agenten aanpakt. Daardoor zou het makkelijker moeten worden om agenten te vervolgen."

"Maar ik zie dit soort dingen eerder als losse stappen in de goede richting. Minder zware wapens, betere opleidingen... er is veel meer nodig om het Amerikaanse politiegeweld te stoppen."