Pooyan Tamimi Arab, universitair docent Religiewetenschap aan de Universiteit Utrecht (UU), deed onderzoek naar het draagvlak voor de hidjabverplichting in Iran. Hij volgt de situatie in het land op de voet en ziet wezenlijke verschillen met eerdere massale protesten, zoals die in 2009. Toen gingen mensen massaal de straat op om te demonstreren tegen verkiezingsfraude.

"Het is geradicaliseerd. Betogers spreken niet van protesten, maar van een revolutie", zegt Tamimi Arab. Hij ziet ook dat het Iraanse regime op zijn beurt het geweld om protesten te stoppen heeft geïntensiveerd. "Er zijn in korte tijd meer mensen gedood dan bij de protestgolf in 2009. En nu zie je ook het draagvlak onder betogers groeien om zich te verdedigen tegen dat geweld."

Tamimi Arab en Paul Aarts, Midden-Oosten-expert aan de Universiteit van Amsterdam, beschrijven de situatie als een impasse. De betogers blijven ondanks het dreigende geweld massaal de straat opgaan. Aarts stelt dat het regime tegelijkertijd niet buigt niet onder de (internationale) druk.

Tamimi Arab benadrukt dat internationale steun tegen het Iraanse regime wel heel belangrijk is. Nederland riep recent de Iraanse ambassadeur op het matje na publieke executies. Ook werd het land uit een VN-commissie gezet die zich bezighoudt met vrouwenrechten. "Alle morele steun helpt."

Hij zegt in gesprekken met Iraniërs één opvallende oproep te hebben gehoord: ze hebben liever geen nieuwe atoomdeal. De demonstranten zijn bang dat zo'n overeenkomst leidt tot een financiële injectie voor het Iraanse regime, bijvoorbeeld als sancties worden afgezwakt. Het regime kan dat geld vervolgens gebruiken tegen de betogers. "De Iraniërs vragen er niet om gered te worden. Zij vragen aan de westerse wereld: red het regime niet", aldus Tamimi Arab.

Het regime houdt de reacties van de internationale gemeenschap in de gaten, vervolgt hij. "Ze doden op verschillende manieren en kijken hoe daarop wordt gereageerd. Als de internationale gemeenschap geen rode lijn trekt, heeft Iran vrij spel en neemt de kans af dat de revolutie slaagt. We moeten de geweldscapaciteit van het regime niet onderschatten."

Ook Aarts denkt dat het Iraanse regime bereid is om langdurig grof geweld in te zetten tegen de bevolking. Maar hij vermoedt dat het land niet onder de indruk is van internationale acties. "Iran heeft al lang te maken met zware sancties. Die doen pijn, maar dat is niet voldoende voor koerswijzigingen. Bovendien treffen die sancties eerder de bevolking dan leden van het regime."

Beide deskundigen zien geen snelle oplossing voor het conflict. Er zijn geen signalen dat de bereidheid om te demonstreren afneemt, hoewel Aarts wel ziet dat de intensiteit iets is afgenomen. Ook vindt hij dat de protesten nóg massaler moeten zijn om indruk te maken. "Er moeten geen tienduizenden, maar honderdduizenden mensen de straat opgaan, en het liefst lange tijd achter elkaar. Een algemene staking zou ook helpen."

Aan de kant van het regime is het vooral afwachten of de politieke elite de rijen gesloten kan houden. Daar lijkt het nu nog wel op. "Ze hebben met het geweldsmonopolie hét middel in huis om aan de macht te blijven", vindt Aarts. "Maar ook voor het regime is het een uitputtingsslag om constant mensen te mobiliseren."

"En zelfs de conservatiefste leden zullen moeite hebben met het grote aantal gedode kinderen", voegt Tamimi Arab toe.

Beide deskundigen verwachten dat de situatie nog lang voortsuddert. "Maar zelfs als uiteindelijk iedereen letterlijk is lamgeslagen, is er iets bereikt. De woede van de meerderheid, die geen Islamitische Republiek wil, zal niet meer verdwijnen. Daarmee is verandering uiteindelijk onontkoombaar", zegt Tamimi Arab.