De kentekenruzie begon op 20 september 2021. Toen kondigde Kosovo een nieuwe maatregel aan: Servische auto's die Kosovo in wilden, moesten hun Servische kentekenplaat vervangen door een Kosovaarse plaat. Het verschil: de Kosovaarse plaat heeft de letters RKS, voor Republiek Kosovo.

Een ander kenteken, dat klinkt misschien als een kleine aanpassing. Maar die drie letters brengen een eeuwenoude geschiedenis aan oorlog, verdriet en strijd voor onafhankelijkheid met zich mee.

Sinds 2011 was de afspraak tussen de twee landen als volgt: platen met de letters KS (Kosovo) mochten Servië binnenrijden, maar platen met de letters RKS (Republiek Kosovo) niet. De reden: Belgrado ziet Kosovo als provincie, niet als zelfstandige republiek, ondanks de onafhankelijkheidsverklaring van het land in 2008. Kentekenplaten met de letters RKS zouden Kosovo als land erkennen, en dat is op Servisch grondgebied verboden.

Zo kunnen wij het ook, dacht de Kosovaarse regering vorig jaar, toen de afspraak bijna verliep. Dus werd in september aangekondigd dat het akkoord niet verlengd zou worden, en alleen auto's met RKS-kentekenplaten Kosovo in mochten. Want, zei de Kosovaarse premier Albin Kurti, "als Kosovaren aan de grens met hun nummerplaten moeten stuntelen, moeten Serviërs dat ook".

Serviërs die in Noord-Kosovo wonen reageerden onmiddellijk. In het noorden van Kosovo wonen ongeveer 50.000 Serviërs die nog altijd Servische nummerborden en documenten gebruiken. De demonstranten blokkeerden vier dagen lang de wegen tussen Servië en Kosovo, stichtten brand in een kentekenloket en gooiden handgranaten in het gebouw van een registratiekantoor. Demonstranten belaagden ook twee gebouwen van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Kosovo reageerde door pantservoertuigen en speciale politie-eenheden naar de grens te sturen en Servië vloog met gevechtsvliegtuigen en helikopters dicht langs de grens. De situatie begon behoorlijk uit de hand te lopen.

Om verdere escalatie te voorkomen besloot de Europese Unie in te grijpen, waarna Servië en Kosovo een akkoord sloten. Het akkoord hield onder meer in dat vredestroepen van de NAVO de Kosovaarse politie-eenheden vervingen, en etnisch-Servische Kosovaren hun blokkades bij grensovergangen moesten verwijderen. Ook werd een tijdelijk stickersysteem in het leven geroepen: bestuurders van beide landen moesten de nationale symbolen op hun kentekenplaten afplakken.

Maar Kosovo wilde het daar niet bij laten. Het land liet eind juni weten de maatregelen voor Servische chauffeurs alsnog in te voeren. De maatregelen moesten 1 augustus ingaan. De president van Servië, Aleksandar Vucic, noemde de maatregelen een "nieuwe Storm".

Hij verwees daarmee naar operatie Oluja (Storm), de grootste Europese veldslag sinds de Tweede Wereldoorlog. Kroaten verdreven toen ruim 200.000 Serviërs die al eeuwenlang in Kroatië woonden. Het was de grootste etnische zuivering in één keer tijdens de Balkanoorlogen in de jaren negentig. Vucic zei dat "de Kosovaarse regering Serviërs zal dwingen hun auto's opnieuw te registreren, en anders hun auto's af zal pakken".

Dat zullen Serviërs deze keer niet tolereren, zei Vucic. Hij waarschuwde dat zolang de nieuwe maatregelen gelden, "een aanval op het noorden van Kosovo is gepland" waarbij Servië "zakelijk, dodelijk en realistisch" zal reageren.

De nieuwe maatregelen zouden maandag in moeten gaan, maar zondagavond werd het opnieuw onrustig op de grens. Bij de grensovergangen bij Jarinje en Brnjak gebruikten demonstranten vrachtwagens gevuld met grind om wegen te blokkeren. Ook zei de Kosovaarse politie dat er in de richting van agenten is geschoten, maar dat er geen gewonden zijn gevallen. Volgens lokale media ging in het noorden het luchtalarm af. Kosovo besloot later op de avond om de grensovergangen te sluiten.

Door de onrust heeft de regering van Kosovo alsnog besloten om de maatregelen met een maand uit te stellen. De invoering van de wetten, die eigenlijk vandaag in zouden gaan, zijn op verzoek van de VS opgeschort tot 1 september. De Kosovaarse premier Kurti stelde wel als voorwaarde dat de demonstranten de wegversperringen moesten opheffen. Inmiddels zijn Servische soldaten begonnen met het verwijderen van de wegblokkades.

De VN-vredesmacht in Kosovo (KFOR), onder leiding van de NAVO, zegt "bereid te zijn om in te grijpen als de stabiliteit in gevaar komt". Voor nu lijkt het weer even rustig. Het verkeer is weer op gang en de blokkades zijn opgeheven. Maar met het uitstellen van de maatregelen suddert de kentekenruzie tussen de Balkanlanden langzaam voort.