NU.nl
De 47-jarige Abdulrahman Hasan ontdekte onlangs tussen duizenden foto's van gevangen Oeigoeren die van zijn vrouw. De foto's zijn onderdeel van een grootscheepse hack van Chinese politiedocumenten die wereldwijd tot grote verontwaardiging leidt. Zijn vrouw Tunsagul Nurmemet zit al sinds 2017 gevangen.
Hasan wist Xinjiang te ontvluchten en heeft in Nederland asiel aangevraagd. Hij hoopt dat de Europese Unie en ook Nederland sanctiemaatregelen instelt tegen China.
Zijn echtgenote Tunsagul Nurmemet was tot haar arrestatie huisvrouw. Door de Chinese autoriteiten werd ze ervan beschuldigd groepen mensen te verzamelen en onrust te stoken, zo blijkt uit de gehackte stukken die afgelopen week openbaar zijn gemaakt onder de naam Xinjiang Police Files. Ze werd veroordeeld tot zestien jaar gevangenisstraf. "Mijn vrouw heeft nooit iets fout gedaan", zegt Hasan. "Ze had de zorg voor onze twee kinderen." Hij heeft al vijf jaar geen enkel contact meer met haar.
Twee maanden geleden werd Hasan benaderd door onderzoekers van de BBC die bezig waren met de voorbereiding van een publicatie over de foto's en de duizenden documenten die afkomstig zijn uit gehackte Chinese politiecomputers. Hiervoor werkten veertien media-organisaties samen met de Duitse onderzoeker Adrian Zenz.
De BBC-onderzoekers lieten hem de foto van zijn vrouw zien. "Ik kon mijn ogen niet geloven", zegt Hasan. "Ik dacht dat ze dood was. Aan de ene kant was ik blij dat Tunsagul in ieder geval in 2018 nog in leven was. Aan de andere kant werd ik overvallen door een diep verdriet omdat ik weet dat ze in een concentratiekamp zit waar mensen worden gemarteld."
Hasan liet vrouw en kinderen noodgedwongen achter
Hasan was een zakenman die onder meer fruit en textiel exporteerde, verschillende huizen bezat en eigenaar was van een voetbalopleidingsinstituut waarin hij geld had geïnvesteerd. Hij laat foto's zien waarop hij te zien is in gelukkiger jaren; bij de opening van de voetbalclub, samen met familie en vrienden aan een rijk gedekte tafel. Hasan had een welvarend leven. "Ooit had ik een gezin en was ik een zakenman", zegt hij, "nu ben ik een arme vluchteling in Nederland."
In december 2016 keerde Hasan terug van een zakenreis uit buurland Kirgizstan, waar hij t-shirts en knopen op de markt verkocht. Hij nam een paar weken vrij en wilde naar zijn familie. Het was in die periode dat de Chinese autoriteiten op grote schaal Oeigoerse mannen begonnen op te sluiten in wat zij "heropvoedingsinstituten" noemden.
In Ürümqi - de hoofdstad van Xinjiang - hoorde Hasan dat hij werd gezocht en dat hij niet naar zijn woonplaats Kashgar moest doorreizen. Hij besloot direct rechtsomkeert te maken. Zijn vrouw en twee kleine kinderen moest hij achterlaten, zij hebben geen paspoort en zouden dus met geen mogelijkheid het land kunnen verlaten. "Dat was een zware beslissing", zegt Hasan.
Familieleden van Hasan zitten allemaal in concentratiekampen
Al snel verdwenen zijn vader, broers, en een oom in de kampen. Naast zijn vrouw Tunsagul werd ook zijn 73-jarige moeder Amine opgepakt. Hasan was ten einde raad. Hij ging naar demonstraties met een protestbord waarop hij foto's van zijn vrouw en zijn moeder had geplakt. Daaronder stond de tekst: "Schiet mijn moeder en vrouw maar dood. Ik betaal voor de kogels."
Zijn moeder kwam niet veel later om onverklaarbare reden vrij. Hasan denkt doordat hij internationaal om aandacht voor het lot van zijn vrouw en moeder vroeg. Zijn kinderen, inmiddels acht en vier jaar oud, wonen bij zijn zus en moeder in huis. Af en toe ziet hij foto's van ze op sociale media, waaruit blijkt dat ze nog in leven zijn. "Maar ik zie in de ogen van mijn kinderen dat ze ongelukkig zijn", zegt hij. "Ze hebben geen ouders meer, en leven in een samenleving waarin alle Oeigoeren als criminelen worden beschouwd. Wat voor leven heb je dan?"
Hasan heeft geen enkel contact met zijn familie. "Als ze met mij zouden communiceren, komen ze in de grootste problemen", zegt hij. "Ik ken mensen die bellen of via sociale media contact zochten met familie en die daarom in een van de kampen terecht zijn gekomen."
Hasan hoopt dat de Europese Unie door de gehackte stukken die nu openbaar zijn gemaakt eindelijk echt in actie komt. "Dat mijn vrouw en al die anderen honderdduizenden onschuldige burgers volstrekt ten onrechte worden opgesloten en onderdrukt, is nu meer dan ooit duidelijk. Jarenlang heeft het Westen weggekeken als het om de Oeigoeren gaat. Nu is het tijd om het roer om te gooien."
