Eind jaren veertig verloren nationalisten de Chinese burgeroorlog van de communisten. Daarop vluchtten ze van het Chinese vasteland naar het eiland Taiwan. Daar richtten ze een eigen staat op die de Republiek China werd genoemd. Het vasteland staat bekend als de Volksrepubliek China.

De Chinese regering beschouwt het eiland als een provincie van China, en de separatistische beweging als opstandelingen. Dat China bereid is tot militair ingrijpen om de controle over Taiwan te behouden, is iets wat zeker is. De afgelopen maanden liet China steeds vaker straaljagers door het luchtruim van Taiwan vliegen. Ook voerde het testoperaties uit in het gebied.

De "eenwording van China" wordt door president Xi Jinping vaak aangehaald als enige mogelijke oplossing voor de situatie. Daarbij laat Xi altijd doorschemeren dat China zich tegen alle andere opties zal verzetten, desnoods met geweld.

China zei woensdag dat de gevoelige situatie rond Taiwan komend jaar verder kan escaleren door "bemoeienis van buitenaf". Daarmee gaf het naast Taiwan ook alle landen die het eiland mogelijk willen helpen een forse waarschuwing. En mogelijk de laatste.

Vanwege het 'één China'-beleid verbiedt de regering in Peking landen om relaties te hebben met zowel de Volksrepubliek China als de Republiek China. Oftewel: zaken doen met China is onmogelijk voor landen die dat ook doen met Taiwan.

Om China niet voor het hoofd te stoten erkennen de meeste landen ter wereld Taiwan daarom niet als onafhankelijk. Ook Nederland heeft officieel geen diplomatieke banden met Taiwan. Landen die wel diplomatieke banden hadden, verbraken die onder druk van Peking.

Door dat alles is Taiwan afhankelijk van steun van de Verenigde Staten. Hoewel ook de Amerikanen formeel geen diplomatieke betrekkingen hebben met het eiland, leveren ze wel wapens. Officieel doen ze dat zodat Taiwan "zichzelf kan verdedigen".

De vraag is of de Amerikanen bereid zijn tot militair ingrijpen, mocht China een invasie van Taiwan uitvoeren. Daarmee zou de VS namelijk een (kern)oorlog met China riskeren. Het huidige beleid van de VS leidt al tot grote ergernis bij China. Peking noemt de Amerikaanse steun aan Taiwan een van de belangrijkste redenen voor de oplopende spanningen tussen de landen.

De Amerikaanse president Joe Biden zei eind oktober tegen CNN dat hij zich "verplicht" zou voelen om Taiwan te verdedigen bij een aanval. Het Witte Huis haastte zich vervolgens om die woorden af te zwakken. Er zijn geen plannen voor het inzetten van troepen, benadrukte een woordvoerder. Daardoor blijft onduidelijk wat de VS zou doen als China Taiwan aanvalt.

Veel Amerikanen zijn bovendien bang voor een herhaling van de Vietnamoorlog. Die oorlog ging officieel tussen Noord- en Zuid-Vietnam, maar op de achtergrond ook tussen de grootmachten die steun verleenden. China en de Sovjet-Unie steunden Noord-Vietnam, terwijl het zuiden hulp kreeg van de VS en diens bondgenoten.

De oorlog draaide uit op een van de grootste nederlagen ooit voor de VS, dat in 1975 alle troepen terugtrok. De Amerikanen werden daar afgelopen augustus nog eens pijnlijk aan herinnerd. De haastige en chaotische evacuatie van Amerikaans personeel uit de Afghaanse hoofdstad Kaboel leek erg op het vertrek uit Vietnam. Veel Amerikanen vrezen dat een conflict of misschien wel oorlog met China in Taiwan eenzelfde vernederende afloop krijgt.