NU.nl
Maandag worden de slotpleidooien gehouden in de rechtszaak tegen Kyle Rittenhouse, de verdachte van de fatale schietpartij in de Amerikaanse stad Kenosha in augustus 2020. De uitspraak wordt eind deze week verwacht, maar de zaak heeft de maatschappelijke verhoudingen in de Verenigde Staten al op scherp gezet. Waar draait de zaak om?
Eind augustus 2020 was het dagenlang onrustig in Kenosha in de noordelijke staat Wisconsin. Vlak daarvoor was de zwarte Amerikaan Jacob Blake neergeschoten door de politie, nadat hij zich had verzet bij een arrestatie. De 29-jarige Blake overleefde zeven kogels, maar raakte onder meer verlamd vanaf zijn middel.
Het neerschieten van Blake wordt gezien als een nieuw voorbeeld van politiegeweld tegen zwarte Amerikanen. Net als de dood van George Floyd, precies drie maanden eerder in buurstaat Minnesota, zorgde het voorval voor een reeks protesten van de Black Lives Matter-beweging. Daarbij kwamen demonstranten meerdere malen in botsing met de politie en tegendemonstranten, wat leidde tot rellen, plunderingen en brandstichtingen.
Twee dagen na het neerschieten van Blake schoot de toen zeventienjarige witte Rittenhouse tijdens een uit de hand gelopen demonstratie in Kenosha twee personen dood met een semiautomatisch geweer en verwondde hij een derde persoon.
Zelfverdediging of provocatie?
Zowel het neerschieten van Blake als de actie van Rittenhouse, die beide op camera zijn vastgelegd, maakte de grote verdeeldheid onder Amerikanen nog eens extra duidelijk.
Black Lives Matter-demonstranten stelden woedend dat witte Amerikanen als de schietende agenten en Rittenhouse minder streng worden aangepakt dan demonstrerende zwarte Amerikanen, zelfs als zij mensen doden of ernstig verwonden. Conservatieve voorstanders haalden ondertussen grote sommen geld op om de proceskosten van Rittenhouse, die zij als held zien, te betalen en spraken hun steun voor de politieagenten uit.
De zaak krijgt niet alleen vanwege het politiegeweld en de spanningen tussen zwarte en witte Amerikanen nationale aandacht. Ook de discussie rond het recht op wapenbezit, al decennia een heet hangijzer in de Verenigde Staten, maakt de kwestie extra gevoelig.
Volgens Rittenhouse handelde hij uit zelfverdediging, omdat hij zich door de onrust op straat bedreigd voelde. Hij was naar eigen zeggen met een geweer de straat opgegaan om te voorkomen dat winkels geplunderd zouden worden. De tiener barstte vorige week tijdens het proces in tranen uit toen hij dat standpunt naar voren bracht en zei dat hij "niets verkeerd" had gedaan.
De aanklagers menen echter dat Rittenhouse zelf provoceerde en de situatie onnodig liet escaleren door zijn geweer op mensen te richten. De uitkomst in de zaak hangt af van welke uitleg de jury het geloofwaardigst vindt.
Bizar proces voedt ongerustheid onder nabestaanden
Hoewel Rittenhouse niet direct bij de schietpartij rond Blake betrokken was, zijn nabestaanden en betrokkenen bang dat de tiener een in hun ogen gepaste straf ontloopt. Dat is volgens hen een nieuw voorbeeld van de falende rechtsstaat in de VS, waar witte Amerikanen de hand boven het hoofd gehouden wordt en zwarte Amerikanen juist minder beschermd zijn.
De zorgen over het verloop van het proces werden ook gevoed door het soms merkwaardige optreden van de belangrijkste rechter in de zaak. Rechter Bruce Schroeder maakte onder meer openlijk ruzie met de aanklagers over bewijsstukken en stelde dat de door Rittenhouse doodgeschoten personen geen slachtoffers genoemd moeten worden, maar relschoppers. Daarnaast leek hij met enkele bedenkelijke grappen en luchtig bedoelde vragen het proces niet altijd even serieus te nemen.
Verder kan de zaak nog nietig verklaard worden vanwege vormfouten. In dat geval wordt Rittenhouse niet schuldig bevonden en kan hij in de toekomst niet nogmaals berecht worden voor deze specifieke feiten.
Als Rittenhouse wel schuldig wordt bevonden, krijgt hij vrijwel zeker een levenslange gevangenisstraf. Het vonnis wordt eind deze week verwacht. In een poging om de maatschappelijke rust te bewaren, zijn er naast honderden politieagenten ook vijfhonderd troepen van de National Guard ingezet.
