De Nobelprijs voor de Geneeskunde gaat dit jaar naar twee Amerikanen die onderzoek hebben gedaan naar zintuigen in het menselijk lichaam. De laureaten zijn David Julius en Ardem Patapoutian.

Julius en Patapoutian ontdekten de receptoren waarmee ons lichaam temperatuur en aanrakingen voelt. Die receptoren sturen signalen naar de hersenen, waarmee wij herkennen of het warm of koud is, en wat we precies aanraken. Ook het gevoel dat we krijgen bij een stevige knuffel van een geliefde wordt aangestuurd door die receptoren.

Deze ontdekkingen dragen bij aan de ontwikkelingen op het gebied van pijnbehandeling. Met de kennis kunnen nieuwe behandelmethodes ontwikkeld worden. "Het zijn uiterst belangrijke en grondige ontdekkingen", aldus Thomas Perlman van het Nobelprijs-comité.

Julius ontdekte hoe het lichaam reageert op capsaïcine, een stofje dat ervoor zorgt dat chilipepers heet aanvoelen als we een hap nemen of een peper snipperen. De pepers hebben dan een normale temperatuur, maar Julius merkte bij vervolgonderzoeken dat het lichaam precies hetzelfde reageert op pijnlijk hoge temperaturen.

Vervolgens ontdekten Julius en Patapoutian los van elkaar aan de hand van menthol dat er een andere receptor is die juist op kou reageert.

'Geheimen van de natuur zijn opgelost'

Patapoutian ontdekte daarna wat er precies gebeurt als het lichaam een aanraking voelt. Of we nou een kop koffie pakken of de hand van onze geliefde vasthouden, in beide gevallen wordt er druk uitgeoefend op onze cellen, die daarop reageren. "Ze hebben een van de geheimen van de natuur opgelost, hoe ons lichaam prikkels van buiten omzet in signalen. Zintuigen zijn cruciaal om in leven te blijven", aldus het Nobelcomité.

De 65-jarige Julius werkt voor de universiteit van Californië in San Francisco. Patapoutian, in 1967 geboren in Libanon, werkt voor onderzoeksinstituut Scripps Research in Californië.

Technologie voor coronavaccins grote favoriet

Vooraf werd gespeculeerd dat de Nobelprijs weleens naar de mRNA-technologie kon gaan, die wordt gebruikt in de coronavaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna. Sinds het begin van de vaccinaties is het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen als gevolg van het coronavirus gedaald.

Het Nobelcomité ging daar niet op in, maar liet wel weten: "Grote doorbraken in de geneeskunde bereiken ons. Meer kunnen wij niet zeggen."

Eerdere grote ontdekkingen, zoals het Higgs-boson en zwaartekrachtgolven, werden ook uiteindelijk beloond met een Nobelprijs, maar de jury wachtte daar een paar jaar mee.

Behalve de eeuwige roem krijgen Julius en Parapoutian een Nobel-medaille. Bovendien krijgen ze elk een bedrag van 5 miljoen Zweedse kroon, omgerekend bijna een half miljoen euro. De uitreiking is in december. Normaal gesproken zouden Julius en Patapoutian dan naar Stockholm komen, maar vanwege de coronabeperkingen krijgen ze de prijs in eigen land.