NU.nl
De moord op president Jovenel Moïse heeft woensdag de toch al instabiele bestuurlijke situatie in Haïti verder doen instorten. Niets lijkt Haïti bespaard te blijven, en het is onduidelijk wie het land nu uit de chaos moet gaan leiden.
Moïse werd in februari 2017 ingezworen als president van Haïti, nadat hij tot twee keer toe verkozen moest worden wegens beschuldigingen van fraude bij de eerste verkiezing in 2015. In de ruim vier jaar die hij aan het bewind was, slaagde hij er niet in om de structurele problemen van het land op te lossen en groeide de onrust in het land alleen maar verder.
Sinds juli 2018 werden er grootschalige demonstraties gehouden tegen Moïse, die werd beschuldigd van dezelfde corruptie waartegen hij had beloofd hard op te treden. De directe aanleiding was de enorme verhoging van de brandstofprijzen als gevolg van het dramatische economische beleid.
De protesten liepen bijna zonder uitzondering uit op geweld, mede omdat Moïse de politie hard liet optreden tegen demonstranten. Criminele bendes maakten van de onrust gebruik om hun eigen invloed te vergroten en het centrale gezag verder te ondermijnen.
Omdat de start van de eerste vijfjarige presidentstermijn van Moïse chaotisch verliep, was ook niet duidelijk wanneer die termijn ten einde zou komen. Oppositiepartijen vonden in 2020 al dat hij plaats moet maken. De president ging zelf uit van 2022, weigerde nieuwe verkiezingen uit te schrijven en regeerde sinds januari 2020 per decreet, waarmee hij het parlement buitenspel zette.
In februari van dit jaar werd nog een vermeende staatsgreep tegen Moïse verijdeld. Onder anderen een hoge rechter en een politiefunctionaris werden gearresteerd. Vijf maanden later werd Moïse op definitieve wijze alsnog uit zijn ambt gezet: hij werd doodgeschoten tijdens een aanval op zijn woning.
De Haïtiaanse president Jovenel Moise werd deze week in zijn eigen woning doodgeschoten.
Wie is de baas? Niemand die het weet
Hoewel de regering al weinig grip meer had op de bendes, die naar schatting van Haïtiaanse mensenrechtenorganisaties in 60 procent van het land de dienst uitmaken, heeft de moord op Moïse geleid tot een zelfs voor Haïti ongekend machtsvacuüm.
Volgens de grondwet van Haïti zou in geval van het overlijden van de president de hoogste rechter van het land tijdelijk de leiding krijgen. René Sylvestre overleed zelf echter enkele weken geleden aan de gevolgen van het coronavirus, en een opvolger kan niet officieel benoemd worden zolang er geen president is.
De senaat heeft inmiddels senator Joseph Lambert naar voren geschoven, maar het is niet duidelijk of lokale politici die keuze accepteren.
Premier Claude Joseph heeft sinds de dood van Moïse op papier de leiding over het land. Zijn premierschap is echter op interimbasis en zou bovendien deze week ten einde komen. Vlak voor zijn dood nomineerde Moïse neurochirurg Ariel Henry als nieuwe premier, maar ook die nominatie is nog niet officieel bekrachtigd.
Daardoor zit Haïti tot de verkiezingen in september feitelijk zonder leider. Het is tevens nog maar de vraag of de verkiezingen, waarvan de definitieve uitslag pas in januari 2022 wordt verwacht, de gewenste leider opleveren. Vermoedelijk blijft Joseph tot de verkiezingen aan de macht, schrijft persbureau Reuters zaterdag.
Het parlement dat de uitslag moet goedkeuren, is door het decreet van Moïse sinds januari 2020 machteloos en daarnaast al over de juridische gestelde termijn heen. Daardoor is onduidelijk of een eventuele ratificatie hiervan wel rechtsgeldig is.
Geteisterd Haïti in continue staat van chaos
De turbulente geschiedenis van Haïti zit vol rampspoed, waar tot op heden geen einde aan lijkt te komen. Dictators, weggejaagde of vermoorde leiders, aardbevingen, de coronacrisis; telkens als het land zich voorzichtig op lijkt te richten na een ramp, dient de volgende catastrofe zich alweer aan.
De politieke onrust en instabiliteit bestaan al sinds Haïti aan het begin van de negentiende eeuw onafhankelijk werd van Frankrijk. Berucht zijn de regimes van François 'Papa Doc' Duvalier (1957-1971) en zijn zoon en opvolger Jean-Claude 'Baby Doc' (1971-1986), toen tienduizenden Haïtianen door knokploegen en doodseskaders werden gemarteld en vermoord, en de reeds bestaande armoede alleen maar verergerde.
Naast de politieke en bestuurlijke chaos, wordt Haïti ook geregeld geteisterd door natuurrampen, met name orkanen en aardbevingen. Van de zware aardbeving in januari 2010 is het land ruim elf jaar later nog altijd niet hersteld.
Toen de coronacrisis in 2020 ook in Haïti toesloeg, bleek het straatarme land mede door de nog altijd niet herstelde infrastructuur niet in staat om een noemenswaardige strategie uit te voeren. Door de gebrekkige gezondheidszorg en organisatie is het virus nauwelijks te volgen, laat staan te bestrijden.
Verschillende presidentskandidaten, onder wie enkele van de maar liefst zeven premiers die Moïse versleet tijdens zijn bewind, strijden richting de verkiezingen met elkaar om het vertrouwen van de bevolking terug te winnen. Er lijkt echter geen enkele kandidaat te zijn die door heel Haïti geaccepteerd zal worden als leider.
