"De moord op Paty is bijna twee weken geleden, en sinds die aanslag is de 'botsing van de beschavingen', zoals de Franse media schrijven, in alle heftigheid zichtbaar geworden", zegt hoogleraar internationale betrekkingen en terrorisme-expert Beatrice de Graaf tegen NU.nl.

Nadat Paty werd vermoord omdat hij tijdens een les over vrijheid van expressie cartoons van de profeet Mohammed had getoond, zei de Franse president Emmanuel Macron dat het recht om dergelijke cartoons te delen, zal blijven bestaan.

"Macron benoemde toen dat 'de islam zich in een crisis' bevindt. Hij heeft daarnaast ook aangegeven dat hij vindt dat het recht op blasfemie (godslastering, red.) ook tot de vrijheid van meningsuiting behoort", aldus De Graaf.

Vanuit de islamitische wereld is daarop met heftige veroordelingen gereageerd, ook omdat dat bij landen als Turkije goed in hun geopolitieke straatje past, zegt De Graaf. Zo vroeg de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zich af "wat het probleem van Macron met de islam en moslims is" en zei hij dat zijn Franse ambtsgenoot "psychische hulp nodig heeft".

De Graaf vervolgt: "De Iraanse president Rouhani vond dat moslims wereldwijd waren beledigd. En nu is ook bekend geworden dat een aan Al Qaeda gelieerd persbureau, Thabat, ook echt direct tot aanslagen in Frankrijk heeft opgeroepen. De Franse autoriteiten hebben dan ook overal tot waakzaamheid opgeroepen."

De oproep van het aan Al Qaeda verbonden persbureau werd door de Franse autoriteiten als een direct gevaar gezien, zegt De Graaf. "En dat zien ze goed: in Nice is een aanslag geweest. In Sartrouvelle is een man met een mes bij een kerk gearresteerd, die tegen zijn vader zei dat hij hetzelfde wilde doen als in Nice. Dit zijn jihadisten, extreme islamisten, die zelfstandig radicaliseren, en hun daad wellicht alleen uitvoeren, maar met velen zijn, en direct reageren op de oproep van Al Qaeda."

Met dit soort oproepen neemt de dreiging van terroristische organisaties zoals IS en Al Qaeda de vorm aan van een "ideologische en religieuze oorlog tegen het westen", ziet de hoogleraar. "Of het nou gaat om incidenten op openbare scholen of kerken, voor jihadisten zijn dat beide symbolen van het goddeloze Westen."

De incidenten hangen samen met een politiek conflict, zegt conflictdeskundige Luuk Slooter van de Universiteit Utrecht, al benadrukt hij dat over het motief van de gebeurtenissen van donderdag nog weinig bekend is. Slooter ziet de spanningen rondom de uitspraken van Macron oplopen. "En daardoor kunnen eenlingen een legitimatie vinden om over te gaan tot geweld."

En ondanks dat het aantal directe slachtoffers van de geweldsdaden relatief klein is, hebben ze wel een enorme impact. "Als je het over terrorisme hebt, dan is geweld niet een doel op zich, maar een vorm van communicatie. Het raakt niet alleen de mensen die direct fysiek worden getroffen door het geweld, maar het ontwricht de hele samenleving."