Veel van de vluchtelingen waren in andere Zuid-Amerikaanse landen werkzaam in de informele sector, zoals eetkraampjes op straat. Door de coronapandemie en de daardoor ingevoerde lockdowns in landen als Peru en Colombia verloren deze mensen hun enige bron van inkomen. Bovendien hebben ze in deze landen vaak geen legale status, waardoor ze geen aanspraak kunnen maken op zorg of coronatests.

Een groot deel van hen besloot dan ook de afgelopen maanden om terug te keren naar Venezuela, het land ze eerder waren ontvlucht door de slechte economische en mensenrechtensituatie.

Ze worden volgens HRW bij terugkomst in veel gevallen opgevangen in onhygiënische en overvolle centra. Daar hebben ze soms nauwelijks toegang tot voedsel, water of medicijnen. Ook moeten ze kamers delen met veel andere mensen, wat het houden van voldoende afstand bemoeilijkt.

Volgens de JHU is de kans aanwezig dat die opvangcentra bijdragen aan het verspreiden van het coronavirus. Onderzoekers van HRW spraken met vluchtelingen, die al veel langer dan de door de gezondheidsorganisatie WHO aangeraden veertien dagen in quarantaine in de centra moeten verblijven.

Venezuela heeft strenge testprotocollen ingevoerd, waardoor mensen in de praktijk soms veel te lang wachten op hun testuitslag.

Sinds 2014 zijn naar schatting zo'n vijf miljoen Venezolanen hun land ontvlucht. De regering van Venezuela schat dat inmiddels ruim 130.000 vluchtelingen zijn teruggekeerd in de afgelopen jaren.

Hoewel de regering altijd heeft gezegd teruggekeerde vluchtelingen te zullen verwelkomen, worden ze de laatste maanden volgens HRW gestigmatiseerd en als de oorzaak voor de verspreiding van het coronavirus aangewezen.

De regering van Venezuela wilde niet reageren op het rapport van HRW en JHU. In het land zijn volgens JHU ruim 83.000 besmettingen gerapporteerd. Bijna zevenhonderd mensen overleden aan de gevolgen van het virus.