Omtzigt startte het onderzoek naar aanleiding van de moord op de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia. Zij deed vlak voor haar dood in oktober 2017 onthullingen over corruptie op Malta. Het onderzoek gaat niet zozeer over de moord zelf, maar over het functioneren van de rechtsstaat.

In het rapport staat dat de premier een machtspositie bekleedt die verder gaat dan wenselijk is. Zo gaat hij over de benoeming en het ontslag van politiechefs en rechters. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor controle op activiteiten die vatbaar zijn voor witwassen, zoals online gokken en de verkoop van paspoorten.

Ook meldt de rapporteur dat de rechtstaat niet onafhankelijk genoeg is en dat er te weinig controle op is. De Maltese regering stelde woensdag, nadat het rapport gelekt was, dat het "volledig bevooroordeeld" was.

"De zwakheden van Malta zijn een bron van kwetsbaarheid voor heel Europa; een burger van Malta is een burger van de EU en een Maltees visum is een Schengenvisum. Ook heeft een Maltese bank toegang tot het Europese bankensysteem", aldus Omtzigt.

"Als Malta zijn zwakheden niet kan of wil corrigeren, moeten Europese instellingen ingrijpen", concludeert de rapporteur. "Malta heeft behoefte aan fundamentele hervormingen, waaronder een versterking van de wetshandhaving, betere controle op de wetgevende macht en een onafhankelijk rechtssysteem."

Het onderzoek naar de moord op de journalist loopt nog steeds. Ze kwam om het leven bij een bomaanslag op haar auto. Voor de moord zitten drie criminelen vast, maar het is niet bekend wie er opdracht voor heeft gegeven. Het onderzoek ligt al een poos stil. Als het strafproces niet binnen twee maanden begint, komen de drie daders weer vrij.

De Raad van Europa is een institutie waar 47 landen bij aangesloten zijn, met als doelstelling het beschermen van mensenrechten en de rechtsstaat. Eind juni wordt het rapport hier behandeld.