De politie van Rio de Janeiro heeft in de eerste vier maanden van dit jaar in totaal 558 mensen doodgeschoten, meldt The New York Times maandag. Dit komt neer op bijna vijf personen per dag, het hoogste aantal sinds de start van de metingen bijna een kwart eeuw geleden.

De stijging in de eerste vier maanden van 2019 is opvallend. Het politiebeleid was er jarenlang met succes op gericht het aantal slachtoffers juist te verminderen. Het budget voor dit beleid viel echter weg door de economische en politieke crisis waar Brazilië sinds 2014 in verkeert.

Brazilië - en Rio de Janeiro in het bijzonder - wordt de laatste jaren zwaar geteisterd door bendeoorlogen. In het hele land kwamen in 2018 meer dan 51.000 mensen door geweld om het leven.

De politie van Rio de Janeiro vestigde in 2018 een record door in totaal 1.538 mensen dood te schieten. Dit aantal zal, op basis van de cijfers van de eerste vier maanden, dit jaar overtroffen worden.

Kandidaten die keiharde aanpak willen, wonnen verkiezingen

De aanpak van het groeiende geweld in het land en de stad was een belangrijk thema bij de verkiezingen in het najaar. Rechtse kandidaten, die pleitten voor een keiharde aanpak van het bendegeweld en het sneller schieten op verdachten die zich verzetten, kregen de meeste stemmen.

Tot deze groep behoort onder meer gouverneur William Witzel van Rio, die eerder deze week stelde tevreden te zijn met de resultaten van zijn harde aanpak. Wat Witzel betreft schieten agenten gericht als zij menen dat er gegronde redenen zijn om dit te doen.

'De enige goede boef is een dode boef'

Ook de nieuwe president Jair Bolsonaro is fervent aanhanger van het nieuwe beleid. Hij stelde tijdens zijn campagne meerdere malen dat "de enige goede crimineel een dode crimineel is".

De oppositie en mensenrechtenorganisaties hebben flinke kritiek op de harde aanpak; zij stellen dat agenten in onder meer de sloppenwijken gerichte executies uitvoeren. "Dit zijn barbaarse praktijken die neigen naar volkerenmoord", aldus een woordvoerder van de oppositie.

Agenten verdedigen zich vaak met het argument dat zij uit noodweer of zelfverdediging hebben gehandeld. Maar volgens waarnemers van mensenrechtenorganisaties die bij talloze autopsies waren, zouden veel slachtoffers van voren recht door het hoofd of door het hart zijn geschoten.

OM heeft geen mankracht om alle zaken te controleren

Het Braziliaanse openbaar ministerie erkent niet de mankracht te hebben om alle schietpartijen met dodelijke afloop grondig te onderzoeken. Sinds 2015 hebben agenten in de hele deelstaat Rio de Janeiro zo'n vierduizend mensen gedood. In de afgelopen vier jaar zijn 72 agenten aangeklaagd voor moord; 19 van hen zijn veroordeeld. Geen van deze agenten zit momenteel nog vast.

Officieel moet elke politieauto zijn uitgerust met een camera's die opnames maken van het doen en laten van de agent. Maar de meeste camera's zijn de afgelopen jaren verdwenen of gestolen, zodat de openbaar aanklager vaak geen beeldmateriaal van de schietpartijen heeft.