Emmerson Mnangagwa (75) is vrijdag beëdigd tot president van Zimbabwe. De voormalige vicepresident vervangt Robert Mugabe (93), die dinsdag aftrad na een staatsgreep door het leger vorige week. Mnangagwa gold ruim dertig jaar lang als rechterhand van Mugabe.
Als interim-president maakt Mnangagwa de regeringstermijn van de afgetreden Mugabe af. Die loopt tot september 2018, wanneer er verkiezingen zijn. Waarschijnlijk wordt Mnangagwa op het partijcongres van regeringspartij ZANU-PF, dat in december wordt gehouden, aangesteld als presidentskandidaat.
Deskundigen merken op dat de Zimbabwaanse oppositie in het afgelopen decennium zodanig uit elkaar is gespeeld, dat een forse verkiezingsoverwinning wordt voorzien voor Mnangagwa en ZANU-PF.
Mnangagwa bevestigde tijdens zijn inauguratietoespraak dat de verkiezingen daadwerkelijk in september 2018 zullen plaatsvinden. Verder liet hij weten een president voor alle Zimbabwaanse burgers te willen zijn, en het opnieuw opbouwen van het land als belangrijkste taak te zien. In dat kader benadrukte Mnangagwa dat alle buitenlandse investeringen in Zimbabwe "veilig zullen zijn", en sprak hij zich uit tegen corruptie.
Vicepresident
Mnangagwa werd op 6 november ontslagen als vicepresident, omdat de hoogbejaarde Robert Mugabe zijn echtgenote Grace Mugabe naar voren wilde schuiven als zijn opvolger.
De actie had echter het tegenovergestelde effect. Mnangagwa geldt als een spin in het web in de betrekkingen tussen regeringspartij ZANU-PF, het leger en de veiligheidsdiensten. Zijn ontslag leidde dan ook tot een militaire staatsgreep, waarna ook de politieke steun voor Mugabe razendsnel afbrokkelde.
Mnangagwa ingezworen als president Zimbabwe
Koers
Of Mnangagwa echt een democratische koers zal inslaan is de vraag. Hij was namelijk decennialang een trouwe medestander van Mugabe.
Onder het bewind van Mugabe was Mnangagwa als minister van Staatsveiligheid in de jaren 80 verantwoordelijk voor de bloedige onderdrukking van het Ndebele-volk, waarbij tienduizenden onschuldige burgers werden vermoord. Later joeg hij uit naam van Mugabe op de politieke oppositie. Ook daarbij werd geweld niet geschuwd.
Mnangagwa moet volgens oppositieleider Morgan Tsvangirai vrijdag beslissen of hij "een verlengstuk van Mugabe is of dat hij de gelegenheid aangrijpt om het land nieuwe richting te geven". De oppositie hoopt te worden betrokken bij een overgangsregering, maar sommige waarnemers vrezen dat Mnangagwa zo veel mogelijk macht wil behouden voor de elite van regeringspartij ZANU-PF.
Mnangagwa zou in dat geval alleen bereid zijn tot oppervlakkige hervormingen. Die indruk wordt versterkt door de behandeling die Robert Mugabe ten deel valt: de oud-dictator wordt vrijgesteld van vervolging en mag in Zimbabwe blijven tot aan zijn dood.
Economische crisis
Zimbabwe is economisch zeer zwak. Het inkomen van een Zimbabwaan ligt nu gemiddeld 15 procent lager dan in 1980.
Optimisten wijzen erop dat Mnangagwa, die steenrijk werd met diamantwinning, heel goed weet hoe slecht het land er economisch voorstaat. Hij geldt als een pragmatischer man dan Mugabe en zou beseffen dat hij de oppositie hard nodig heeft om het bankroete Zimbabwe met buitenlandse hulp, weer op de been te krijgen.
Zoon van een boer
Mnangagwa is een zoon van een boer. Hij groeide op in het huidige Zambia. Begin jaren 60 begon hij mee te vechten tegen het blanke minderheidsbewind in het toenmalige Rhodesië, de oude naam van Zimbabwe.
De nieuwe president werd in 1965 opgepakt en gemarteld. Volgens ingewijden heeft dat een grote invloed gehad op de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. Mnangagwa kreeg tien jaar cel wegens het opblazen van een trein en volgde in de gevangenis onder meer juridische opleidingen.
Na zijn vrijlating ging hij naar Mozambique, waar hij medewerker en lijfwacht van Mugabe werd. Kort nadat die in 1980 aan de macht kwam, werd Mnangagwa minister van Staatsveiligheid. Hij kreeg vervolgens een reeks belangrijke ministersposten en werd in 2014 vicepresident.
