Nederland heeft woensdag voor het Internationaal Zeerechttribunaal duidelijk gemaakt waarom de Russen het Greenpeace-schip Arctic Sunrise en de bemanning moeten laten gaan. 

Het schip, dat onder Nederlandse vlag vaart, en de bemanning zijn ten onrechte vastgezet, zo klonk het. Woensdag werd bekend gemaakt dat de uitspraak op vrijdag 22 november zal volgen, maar het is de vraag wat die uithaalt.

Rusland liet namelijk verstek gaan tijdens de zitting in Hamburg. Het erkent de autoriteit van het tribunaal niet in de zaak en zal vermoedelijk geen gehoor geven aan de uitspraak, zelfs al valt die de kant van Nederland op.

Voorwaarden

Het enteren van een schip in de exclusieve economische zone op zee mag niet, tenzij er aan expliciete voorwaarden is voldaan. Het enteren van de Arctic Sunrise gebeurde dus tegen de regels.

Er zijn een tal van uitsluitingsgronden, maar in de zaak van de Arctic Sunrise is daar stuk voor stuk niet aan voldaan. Oftewel, het enteren van het schip was tegen de regels, stelt Lefeber. De jurist vertegenwoordigt Nederland in deze zaak

Omdat niet aan de uitsluitende voorwaarden was voldaan, had Rusland aan Nederland toestemming moeten vragen voorafgaand aan de bezetting van het schip in september. 

Wegslepen

Omdat het enteren van het schip illegaal was, is volgens Lefeber elke andere maatregel daarna ook illegaal volgens het internationaal recht. Hij doelt daarmee op het wegslepen van het schip, het vasthouden van schip en bemanning en het aanklagen van die bemanning.

Rusland kwam sinds de entering met verschillende redenen om die actie te verantwoorden. Ze werd er gesproken over piraterij, een terroristische actie, een provocatie die milieuschade kan veroorzaken, hooliganisme en gevaarlijk varen. Dat getuigt van een zwalkende visie, aldus Lefeber.

Nederland wil dat de Russen de juridische vervolging van de demonstranten stopzet, totdat een arbitragezaak tussen de landen is beslecht.

De rechters van het tribunaal stelden tijdens de hoorzitting een aantal aanvullende vragen aan de Nederlandse delegatie. Die moeten aanstaande donderdag voor 18:00 uur 's avonds schriftelijk zijn beantwoord.

Dwingen

Liesbeth Lijnzaad (Buitenlandse Zaken) riep het tribunaal op om de Russen te dwingen het schip en de bemanning vrij te laten en toe te staan Rusland te verlaten, bevoorraad en wel.

Ook moeten de juridische procedures die lopen tegen de bemanning worden opgeschort en zou Moskou geen nieuwe procedures moeten beginnen. ''De Russen moeten zorgen dat de kwestie niet verder verergert'', aldus Lijnzaad.

Volgens haar had Rusland volgens internationale regels het recht niet om zonder overleg met Nederland het schip, dat onder Nederlandse vlag vaart, te enteren en naar de haven van Moermanks te slepen.

Ook het vasthouden van het schip en de bemanning zonder goede gronden is niet kies, stelde Lijnzaad.

Ze noemt het erg ongebruikelijk dat een land niet komt opdagen in een internationale zaak. ''Daar moet het tribunaal rekening mee houden.'' Het is de eerste keer dat een land niet komt opdagen bij het Zeerechttribunaal.

Zinken

Doordat de Russen het schip niet onderhouden, loopt de zeewaardigheid van het schip gevaar. Dat zei Lefeber.

''De Arctic Sunrise is een oude ijsbreker die continu onderhouden moet worden'', aldus Lefeber. Als dat niet gebeurt, bestaat er kans op brand, zinken en milieuschade. Zeker in koud water en weer, zoals in de haven van Moermansk. ''Als het schip vergaat, is dat onomkeerbaar.''

Greenpeace demonstreerde woensdag in Moskou opnieuw voor de vrijlating van de dertig opvarenden. De organisatie wil "in het hol van de leeuw" aandacht vragen voor de zaak bij het  Zeerechttribunaal.

In rubberbootjes en met gele vlaggen varen de activisten over de Russische rivier Moskva, vlakbij het Kremlin. Dat meldt de organisatie op Twitter.

Vertrouwen

Greenpeace is verder erg te spreken over het optreden van Nederland woensdag. "De Nederlandse overheid heeft zijn zaak tegen de Russen enorm sterk onderbouwd. Nederland neemt een duidelijke positie in als pleitbezorger van de macht van de wet en het recht op vreedzaam protest", aldus de organisatie. 

Greenpeace is verder vol vertrouwen dat het tribunaal "rekening houdt met de fundamentele rechten" van de gevangenen. 

Campagneleider Joris Thijsen van Greenpeace Nederland hoopt dat Rusland de uitspraak van het tribunaal respecteert. "Rusland hoeft formeel niet bij de zitting aanwezig te zijn, maar het moet zich wel schikken naar de beslissing van het tribunaal."

De Arctic Sunrise werd half september overmeesterd door de Russische kustwacht na een protestactie bij een boorplatform in de poolzee. De dertig opvarenden, onder wie twee Nederlanders, werden opgepakt. Ze zitten in een Russische cel en kunnen lange celstraffen krijgen.

Moskou

De Russische politie heeft woensdag vier vermeende betogers voor Greenpeace aangehouden in Moskou. Ze zouden betrokken zijn bij een protestactie waar geen toestemming voor was gegeven. Dat meldde het Russische persbureau ITAR-TASS.

Activisten voeren woensdag in rubberboten op de rivier de Moskva, dicht bij het Kremlin. Ze hadden vlaggen met daarop de oproep de dertig opvarenden van het Greenpeaceschip Arctic Sunrise vrij te laten.

Ze deden dat terwijl in Hamburg bij het zeerechttribunaal de zaak begon over het door Rusland opgebrachte schip.

Chronologie zaak Greenpeace-schip