
Witte Huis geeft instanties opdracht te sluiten
Dat staat in een brief van de regering. Ministeries dienen hun kantoren tijdens de zogeheten 'shutdown' "ordelijk" te sluiten.
De deadline verstreek om 00.00 uur (Amerikaanse tijd). Door de politieke verdeeldheid tussen de Democraten en de Republikeinen zit de federale overheid zonder geld en zullen vanaf dinsdag veel overheidsdiensten gesloten blijven.
Het Witte Huis heeft de diensten opgedragen de sluiting voor te bereiden. Honderdduizenden ambtenaren worden met onbetaald verlof gestuurd. Nog eens een miljoen overheidsmedewerkers zal worden gevraagd om zonder betaling te werken.
Alleen de hoogst noodzakelijke overheidsdiensten zullen hun werkzaamheden kunnen voortzetten. De Amerikaanse president Barack Obama ondertekende eerder op de avond al een noodwet die voorziet in het doorbetalen van de salarissen van militairen.
Onmisbaar
Alleen overheidsdiensten die het stempel 'onmisbaar' hebben gekregen, blijven draaien. Militairen, voedselinspecteurs, cipiers en de luchtverkeersleiding werken door. Ook pensioenen en uitkeringen worden gewoon uitgekeerd.
''Het Congres heeft helaas zijn verantwoordelijkheid niet genomen'', aldus Obama dinsdag.
Burgers die voor Defensie werken, ongeveer 400.000 civiele medewerkers, worden naar huis gestuurd. Tegen hen zei de president: ''Jullie en jullie families verdienen beter dan het non-functioneren dat we nu in het Congres zien.'' Hij beloofde zich in te zetten om hen zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen.
Nationale parken, musea en bezienswaardigheden als het Vrijheidsbeeld gaan dicht.
Videoboodschap van Obama aan militairen:
'Afpersen'
De Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden heeft de overheidsfinanciering afhankelijk gemaakt van uitstel en aanpassing van 'Obamacare', de wetgeving die alle Amerikanen dwingt een zorgverzekering af te sluiten. De door Democraten gedomineerde Senaat weigerde zich echter te laten ''afpersen'', zoals meerderheidsleider Harry Reid het omschreef.
''Ze zijn gek geworden'', sprak Reid richting de Republikeinen nog voordat de Senaat het voorstel van het Huis vernietigde. ''Ze proberen keer op keer het zelfde te doen''. Reid ziet John Boehner, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, als belangrijkste schuldige voor de impasse.
''Je kunt je niet laten slaan door een pestkop, want als hij je vandaag een keer slaat, slaat hij je morgen vijf of zes keer", aldus Reid, een voormalig bokser. "We laten niet met ons sollen.''
Boehner is volgens de bronnen bezig met een plan om de komende dagen een conferentie te organiseren voor beide kamers van het Congres om alsnog tot een akkoord te komen.
Voorkomen
Eerder op maandag riep Obama de Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden op de sluiting van overheidsdiensten te voorkomen.
Obama zei zich bij voorbaat niet neer te leggen bij de dreigende sluiting van diverse overheidsdiensten omdat Democraten en Republikeinen het niet eens kunnen worden over de overheidsbegroting.
Hij maakte tegenover verslaggevers in het Witte Huis duidelijk dat de invoering van Obamacare, dat voorziet in een zorgverzekering voor alle Amerikanen, dinsdag gewoon ingaat.
Het Huis nam zondag een voorstel aan om de invoering van Obamacare een jaar uit te stellen. In ruil daarvoor zou het Huis akkoord gaan met financiering voor de federale overheid tot december, waardoor overheidsinstellingen niet hoeven te sluiten.
Zes weken
Obama deed maandagavond een uiterste poging om een crisis af te wenden. Dat lukte in het verleden, toen een 'shutdown' dreigde, nog wel op het laatste moment. Het Witte Huis liet weten dat de president maandag telefonisch overleg voerde met alle Democratische en Republikeinse leiders in het Congres.
Obama heeft de Republikeinen maandag een nieuw voorstel gedaan dat noodgedwongen sluiting van overheidsdiensten op het laatste moment moest voorkomen. Hij vroeg Boehner de federale overheid in ieder geval de komende zes weken van geld te voorzien.
Bekijk de verklaring van Barack Obama over een 'shutdown':
Afgewezen
De uitslag van de stemming in de Senaat, 54 tegenstemmen en 46 voor, kwam desondanks niet als een verrassing. Alom werd al verwacht dat de Senaat het plan om Obamacare uit te stellen in ruil voor een tijdelijk akkoord over de begroting zou worden weggestemd.
Na de afwijzing van het plan in de Senaat was het Huis van Afgevaardigden weer aan zet. Een hooggeplaatste medewerker van de Republikeinen liet weten dat zijn partij blijft streven naar een uitstel van Obamacare.
Onder de Republikeinen bestaat echter ook onenigheid over de harde koers die de partij kiest. ''Het is belachelijk om de overheid op slot te doen vanwege dit'', zei Devin Nunes, een Republikeinse afgevaardigde, volgens The New York Times.
Uit verschillende peilingen blijkt ook dat veel Amerikanen van mening zijn dat de Republikeinen schuld hebben aan het veroorzaken van de shutdown. De politieke website Politico stelt dat Boehner zijn achterban heeft gewaarschuwd dat de Republikeinen de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden in 2014 kunnen verliezen als gevolg van de huidige situatie.
Economie
Een 'shutdown' is in het verleden vaker voorgekomen, maar de laatste keer was in 1996, toen Bill Clinton president was. De tijdelijke sluiting van de overheid kan een zware rem zetten op de economische groei in de Verenigde Staten.
Op de achtergrond speelt echter de nog grotere dreiging mee dat de overheid binnenkort niet meer aan haar financiële verplichtingen kan voldoen.
Die dreiging wordt werkelijkheid als de politici volgende maand ook geen akkoord weten te sluiten over de verhoging van de limiet die is gesteld aan de Amerikaanse staatsschuld.
De Republikeinen willen hun toestemming voor die verhoging, net als hun akkoord voor de begroting, koppelen aan uitstel van de invoering van de zogenoemde Obamacare, die voorziet in een zorgverzekering voor alle Amerikanen. Democraten weigeren hiermee in te stemmen.
Obamacare
Ondanks de verwoede pogingen van de Republikeinen, kunnen Amerikanen dinsdag sinds middernacht intekenen voor een zorgverzekering onder de nieuwe wetgeving. ''De marktplaats voor zorgverzekeringen is geopend!'', meldt de officiële website healthcare.gov.
Via de site kunnen mensen een zorgverzekering aanvragen. Het systeem dat in de VS bekendstaat als 'Obamacare' moet ervoor zorgen dat alle Amerikanen in 2014 verzekerd zijn. Het hervormen van het systeem wordt beschouwd als een van de belangrijkste politieke overwinningen Obama in eigen land boekte.
Het systeem doet sterk denken aan het Nederlandse: een zorgverzekering wordt verplicht voor iedereen. Commerciële zorgverzekeraars zijn verantwoordelijk voor de uitvoering en mogen niemand als klant weigeren.
Beweeg de cursor over het diagram om de duur te zien. Bekijk hier een grote versie. - (c)NU.nl/Jerry Vermanen