De Amerikaanse geheime dienst NSA beschikt mogelijk over belangrijk bewijsmateriaal dat licht kan werpen op de dood van VN-chef Dag Hammarskjöld, die in 1961 om het leven kwam toen zijn vliegtuig neerstortte in Zambia. 

Dat stelt een onafhankelijke commissie die de mysterieuze crash opnieuw heeft onderzocht. De topjuristen presenteerden hun rapport maandag in het Vredespaleis in Den Haag.

De commisssie bestaat uit rechtsgeleerden uit diverse landen, onder wie voormalig hoofdaanklager van het Joegoslavië-Tribunaal Richard Goldstone. Ze stellen dat er nieuwe bewijzen zijn dat het vliegtuig mogelijk uit de lucht is geschoten, en pleiten voor een nieuw VN-onderzoek.

Volgens de juristen beschikt de NSA waarschijnlijk over onderschept radioverkeer van vliegtuigen die boven het toenmalige Britse protectoraat Noord-Rhodesië actief waren. Een al eerder geopperde theorie dat een jachtvliegtuig het vuur heeft geopend, kan wellicht dus gecontroleerd worden.

Een verzoek om deze informatie vrij te geven werd echter afgewezen. De opnamen dragen na 52 jaar nog altijd het stempel 'strikt geheim'.

Piloot

De commissie vernam via via dat de Belgische piloot van het jachtvliegtuig in 1967 bekend zou hebben dat hij op het toestel van de Zweedse VN-chef heeft geschoten. Het doel zou zijn geweest om het toestel te laten terugkeren, maar dat pakte anders uit.

De dood van Hammarskjöld is vaker onderzocht, ook door de VN, maar de oorzaak van de crash is nooit onomstotelijk vastgesteld.

De secretaris-generaal was op de fatale septemberdag in 1961 op weg naar Noord-Rhodesië om te praten over een wapenstilstand tussen de regering van het net onafhankelijke Congo en rebellen in de Congolese regio Katanga. Die laatsten werden gesteund door huurlingen van Europese mijnbouwbedrijven die in het mineraalrijke gebied actief waren.