'Irak is terug naar de situatie van 4 of 5 jaar geleden, toen de burgeroorlog woedde", stelt Midden-Oostendeskundige Kawa Hassan van ontwikkelingsorganisatie Hivos. Hij legt uit wat er aan de hand is. 

Wie strijdt tegen wie? 

''Het is een combinatie van twee gevechten. Een gevecht tussen al-Qaeda en de centrale regering van Irak en een gevecht tussen soennieten en sjiieten in het land", zegt Hassan. 

Al-Qaeda is soennitisch. De centrale regering, met aan het hoofd premier Nuri al-Maliki, is sjiietisch. 

Wat is het verschil tussen soennieten en sjiieten? 

''Dat is vergelijkbaar met het verschil tussen katholieken en protestanten. Soennieten en sjiieten waren het oneens over wie de opvolger moest worden van de profeet Mohammed. Die overleed in 632, maar de last van de geschiedenis telt nog steeds heel zwaar."

''De soennieten waren altijd aan de macht in Irak, tot de val van Saddam Hussein in 2003; daarna raakten ze de macht ineens kwijt."

Wat is de rol van premier Nuri al-Maliki? 

Nuri al-Maliki is sinds 2006 premier van Irak. 

''Hij is absoluut geen Iraakse leider voor alle verschillende groeperingen van het land. Hij is zelf een sjiiet, maar vertegenwoordigt niet eens álle sjiieten, alleen een deel van hen. Daarnaast is Maliki geobsedeerd door macht. Hij wil alles in eigen hand houden. Zo is hij niet alleen premier, maar ook minister van Binnenlandse Zaken. En hij heeft de controle over alle veiligheidsdiensten, de politie en het leger."

Wat is de rol van buurlanden? 

Vooral Iran heeft veel invloed in Irak. Maar ook Saudi-Arabië en Syrië spelen een rol bij de situatie in Irak. Er speelt een ''regionaal, sektarisch conflict’’, meent Hassan. Hij noemt het een ''alles of niets-oorlog’’. 

''Iran steunt de sjiitische premier Maliki want het land ziet hem als 'de sterke man’. Saudi-Arabië steunt daarentegen de soennieten in Irak. Dan speelt ook nog de burgeroorlog in Syrië. Die verdeelt alle landen in de regio. In Irak steunen de sjiieten van Maliki het bewind van de Syrische president Bashar al-Assad.’’

Wat moet er nu gebeuren in Irak? 

''De soennieten moeten een rol krijgen in de Iraakse regering. Op plekken waar ze ook echt macht hebben. Zij voelen zich namelijk aan de kant gezet."

Na de val van Saddam in 2003, werden de soennieten niet betrokken bij de vorming van een regering. ''Ze worden juist vervolgd door de sjiietische regering van Maliki. Daarom krijgt al-Qaeda weer meer steun. Want ook al is al-Qaeda soennitisch, toch vochten veel soennieten tussen 2006 en 2008  nog tegen de terreurorganisatie."