
'Rellen in Zweeds welvaartsparadijs verbazen niet'
''Zweden is altijd heel gastvrij geweest voor vluchtelingen, maar ze zijn weggestopt in kolossen van flats uit de jaren zestig en hebben nauwelijks uitzicht op werk en een beter inkomen’’, zegt Broomans, hoofddocent Scandinavische talen en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen en gastdocent in Gent.
''Vier op de vijf jongeren in die wijken heeft geen werk en amper vooruitzichten. Dan vraag je om problemen.’’
In de voorsteden van Stockholm geldt volgens haar al tijden de wet van de straat. ''Ik kom er niet graag en je kunt er als vrouw niet in een korte broek doorheen fietsen. Je krijgt commentaar en je wordt uitgescholden. Zelfs in Zweedse detectives als inspecteur Winter komt naar voren dat er eigen wetten gelden en de politiemensen in die voorsteden absoluut niet alleen mogen opereren.’’
De Zweedse steden Stockholm, Malmö en Gothenburg tellen 38 multiculturele wijken. In negen daarvan is meer dan 80 procent van de bewoners van buitenlandse afkomst. Op een bevolking van 9,3 miljoen mensen zijn circa 1,4 miljoen mensen in het buitenland geboren.
Heersend beeld
Het heersende beeld van het Zweedse welvaartsparadijs moet volgens Broomans worden aangepast. Zij heeft in Stockholm gewoond en gestudeerd en komt er zeer regelmatig. De kloof tussen arm en rijk en tussen autochtone en allochtone Zweden wordt naar haar mening almaar groter.
De rellen in de voorsteden van Stockholm zijn volgens haar symptomen van een snel veranderende Zweedse samenleving, waarin veel is bezuinigd op sociale verworvenheden. Daar waar Fort Europa de grenzen sloot, daar zijn Syrische en andere asielzoekers in Zweden nog altijd welkom.
Die toestroom heeft geleid tot zeer gemengde woonwijken aan de rand van de Zweedse hoofdstad. ''Ik wil niet zo ver gaan dat het shariawijken zijn geworden, maar de mengeling van religies en culturen leidt er wel tot grote spanningen", aldus Broomans.
Auto's
In de wijk Husby, waar de rellen begonnen, en andere voorsteden zijn al meer dan 100 auto’s in vlammen opgegaan. Jonge relschoppers staan al dagenlang tegenover de politie.
Broomans: ''Dat leidt tot gevoelens van onbehagen in de samenleving. En er zijn partijen als de Zweedse democraten van Jimmy Akesson die daar net als Wilders op proberen in te spelen.’’
De Nederlandse emigrant Marc de Jong, schrijver van het boek 'Bij ons in Zweden’ en zelf sinds vijf jaar daar woonachtig, zegt dat op typisch Zweedse wijze wordt gereageerd op de onlusten.
''Er wordt rustig en gereserveerd naar gekeken", aldus De Jong, die 500 kilometer onder Stockholm woont. ''Straks volgen onderzoeken en analyses, want men laat zich hier niet zo gauw gek maken. Het wordt zeker niet als nationaal probleem gezien."
Verbetendheid
Hij zegt anders dan Broomans wel verrast te zijn door de verbetenheid waarmee de rellen voortgezet. ''Zweden heeft de economische crisis op zichzelf redelijk goed doorstaan en de economie draait heel behoorlijk. Feit is wel dat er een grote jeugdwerkloosheid is en je als migrant minder snel werk vindt. Uit onderzoek blijkt dat je eerder een baan vindt als je Johansson heet dan wanneer je een buitenlandse achternaam hebt."
Op veel coulance en begrip hoeven de relschoppers volgens De Jong niet te rekenen. ''Ze worden door de politie vandalen en hooligans genoemd. De overheid had in het verleden meer oog voor de sociaal zwakkeren, maar ook dat is in Zweden veranderd."