"Dit is de best mogelijke overeenkomst en de enig mogelijke", zei Jean-Claude Juncker naderhand tijdens een persconferentie. De deal moet nog worden goedgekeurd door het Europese en het Britse parlement. In het Britse Lagerhuis lijkt daar nu geen meerderheid voor te zijn.

"Het is geen goed idee voor ons om het Lagerhuis de les te lezen'', aldus Juncker. "Maar zij die de deal zullen afwijzen in de hoop op een beter akkoord, zullen direct teleurgesteld worden.'' Volgens Juncker is het een "trieste dag" en is het akkoord een "tragedie" die voor beide partijen hard zal zijn.

May liet zondagmiddag tijdens een andere persconferentie weten dat het Britse parlement nog vóór Kerst over het principeakkoord zal stemmen.

Oppositieleider Jeremy Corbyn (Labour) heeft al laten weten tegen het akkoord van May te stemmen. Het is volgens hem een "waardeloos resultaat van de onderhandelingen". 

Op 29 maart 2019 verlaat het Verenigd Koninkrijk de Unie. In het principeakkoord, dat eerder deze maand werd bereikt na een marathonsessie van onderhandelingen, wordt de Britse uittreding geregeld. Ook is er een intentieverklaring over de toekomstige relatie tussen het VK en de EU. 

De meest heikele kwestie is Noord-Ierland. Als het VK de Europese Unie verlaat, ontstaat er namelijk een harde grens op het Ierse eiland. Na jaren van onrust en geweld willen beide partijen dit voorkomen en dus zijn er allereerst afspraken gemaakt over de transitieperiode. Die kan, mits beide partijen het daarover eens zijn, verlengd worden tot 2022.

Mochten de onderhandelaars het in de transitieperiode niet eens worden over de Ierse grens, dan treedt de zogeheten 'backstop' in werking. Hierin is afgesproken dat het Verenigd Koninkrijk tijdelijk in een douane-unie blijft met de EU. De douane-unie geldt voor alle producten, behalve die uit de visserij.

In het akkoord staat dat het Verenigd Koninkrijk niet zelfstandig uit de backstop kan stappen. Zolang ze daar niet uit zijn, kan de regering van May niet zelfstandig handelsakkoorden met andere landen sluiten. Dat wordt May zeer nagedragen door Brexit-haviken in de Britse politiek. Die beschouwen het als een verlies van de Britse soevereiniteit. 

De Britse premier Theresa May arriveert zondag in Brussel voor de speciale Brexit-top. (Foto AFP)

Tot een dag voor de Brexit-top in Brussel was het onzeker of die wel zou doorgaan. Spanje dreigde niet te komen als het geen garanties ontving over Gibraltar. Dat schiereiland, volledig omsloten door Spanje, is sinds 1704 in Britse handen. Madrid wilde vetorecht in toekomstige onderhandelingen over de status van dat Britse territorium. 

Na druk onderhandelen tussen Madrid, Brussel en Londen kreeg Spanje die garantie, evenals de belofte van het VK dat het Zuid-Europese land bij alle gesprekken over Gibraltar zal worden betrokken. Het leven in het Britse gebiedsdeel is nauw verweven met dat in Spanje, met een druk verkeer van goederen en personen aan de (nu nog) los bewaakte grens.

De status van Gibraltar is volledig uit het principeakkoord over de Britse uittreding gehaald. Volgens kenners is dit een flinke overwinning voor Spanje en een nederlaag voor de Britten: op de door May en de haren heilig geachte eenheid van de landen in het Verenigd Koninkrijk blijkt onder druk toch het een en ander af te dingen.

Premier Mark Rutte staat zondag, voorafgaand aan de top in Brussel, de pers te woord. (Foto AFP)

Premier May moet alle afspraken nog wel eerst door het Britse parlement zien te loodsen. Haar minderheidskabinet heeft een zwakke politieke positie: het ontvangt essentiële gedoogsteun van de oerconservatieve Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP). Die heeft laten weten het niet eens te zijn met de afspraken over Noord-Ierland in het akkoord.

Ook binnen de eigen Conservatieve Partij van de premier heerst verdeeldheid over de Brexit-deal. Voorstanders van een 'harde' Brexit proberen aan de stoelpoten van partijleider May te zagen. Vooralsnog zijn die pogingen zonder succes gebleven. 

Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!