NU.nl
De Britse premier David Cameron heeft vrijdagochtend aangekondigd af te zullen treden. Een meerderheid van de Britten stemde donderdag vóór een vertrek uit de Europese Unie.
Bekijk ons liveblog (gesloten)
De positie van Cameron, een voorstander van het Britse EU-lidmaatschap, was wankel geworden. Het referendum, dat hij aankondigde in de aanloop naar de verkiezingen van vorig jaar, werd in de politiek verbonden aan het lot van de premier.
"Ik heb campagne gevoerd op de enige manier waarop ik dat kan. Ik heb gezegd wat ik vond en voelde, ik heb niets achtergehouden", aldus Cameron. "Het land heeft nu vers leiderschap nodig. Ik wil het schip komende weken proberen stabiel te houden, maar ik ben niet de juiste kapitein om het land naar de volgende stap te leiden."
Cameron wil voor het congres van zijn Conservative Party in oktober een nieuwe leider hebben. Mogelijk wordt dit partijgenoot Boris Johnson. Johnson was afgelopen jaren burgemeester van Londen en voerde campagne vóór een Brexit.
Video: Cameron kondigt aftreden aan na Brexit
Johnson
Johnson sprak in een persconferentie zijn waardering uit voor zijn collega Cameron. Hij noemde Cameron een van de meest bijzondere politici van het land en roemde zijn prestaties als premier. Johnson bedankte daarnaast de bevolking voor hun stem voor uittreding uit de EU.
Volgens Johnson verandert er voorlopig niks voor het Verenigd Koninkrijk, maar moeten er in de komende tijd grote stappen gezet worden. Hij benadrukte daarbij wel dat de banden tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk belangrijk blijven. "We kunnen onze rug niet naar Europa keren. Het Verenigd Koninkrijk blijft een belangrijke Europese partner. We zullen blijven samenwerken op punten als veiligheid".
Tijdens de persconferentie heeft Johnson zich verder niet uitgelaten over zijn eigen rol in de komende periode.
Voorstanders
De voorzitter van de Brexit-campagne, Matthew Elliott, verklaarde eerder dat Cameron aan moet blijven om ervoor te zorgen dat het proces om de EU te verlaten in goede banen wordt geleid. Nigel Farage, leider van UK Independence Party (UKIP), verklaarde dat Cameron moest vertrekken.
Volgens Farage kan deze dag de geschiedenis in gaan als Onafhankelijkheidsdag. "Dit is een overwinning voor het echte volk, een overwinning voor de gewone man", zei hij vrijdagochtend in reactie op de uitslag van het referendum.
Labour
Ondertussen hebben leden van de Labour Party een motie van wantrouwen ingediend tegen hun leider Jeremy Corbyn. In een brief aan de voorzitter van de parlementaire afdeling van de partij stellen twee parlementariërs geen vertrouwen meer te hebben in hun fractievoorzitter. Corbyn heeft zich gedurende de campagne rond het referendum altijd uitgesproken tegen een Brexit, maar de partijleden zijn van mening dat Corbyn dit niet goed heeft aangepakt.
Brexit-referendum
Verdrag van Lissabon
Nu het Verenigd Koninkrijk de EU gaat verlaten, moet artikel 50 van het Verdrag van Lissabon in werking treden. Daarin staat de vertrekprocedure beschreven. Niet tot in detail, want veel hangt af welke afspraken worden gemaakt met het vertrekkende land, met name over nieuwe handelsverdragen.
De voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker, EU-president Donald Tusk, Martin Schulz, voorzitter van het Europees Parlement en tijdelijk EU-voorzitter premier Mark Rutte hebben vrijdag in een verklaring aangegeven dat ze verwachten dat premier Cameron artikel 50 "zo snel mogelijk" in werking laat treden.
In een aanvullende verklaring zei Juncker dat er geen weg terug is voor het Verenigd Koninkrijk. "Wij betreuren het besluit, maar accepteren het", zei Juncker over de uitslag van het referendum. Hij zei daarnaast dat de EU klaarstaat om de gesprekken met het Verenigd Koninkrijk aan te gaan over de vervolgstappen.
De EU benadrukte dat ze graag ziet dat de Britten een hechte band blijven onderhouden met de EU. "Wij verwachten dat het Verenigd Koninkrijk met voorstellen in deze richting komt."
Akkoord
Een uiteindelijk akkoord naar aanleiding van artikel 50 wordt gesloten door de Europese Raad, de vergadering van EU-regeringsleiders, na goedkeuring van de volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement. De onderhandelingen zullen in ieder geval twee jaar duren.
Ook over deze procedure zijn beide kampen het echter niet eens. Cameron heeft altijd gezegd direct de vertrekprocedure te willen starten als het tot een Brexit komt. Dat kan wat hem betreft op de eerstvolgende Europese top van 28 en 29 juni.
Aanhangers van 'leave' zijn minder resoluut en willen eerst onderhandelen met de andere lidstaten. Uiterlijk in 2020 moet het vertrek definitief zijn afgerond en moet er een handelsakkoord met de EU liggen.
Tot het proces van de onderhandelingen afgesloten is, blijft het Verenigd Koninkrijk lid van de Europese Unie.
Schotland
Schotland beraadt zich momenteel over een nieuw referendum over onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk, nadat het merendeel van de inwoners vóór lidmaatschap van de EU stemde. Mocht het VK een artikel 50-procedure opstarten voor uittreding uit de EU, dan zal een nieuw referendum over onafhankelijkheid gehouden moeten worden, stelde de Schote premier Nicola Sturgeon. Een besluit hierover is echter afhankelijk van de wensen van het eigen parlement en de besluiten van de regering in Londen.
De Schotten werden in 2014 al geraadpleegd over eventuele onafhankelijkheid. Toen stemde een meerderheid tegen een afscheiding van het Verenigd Koninkrijk.
