De situatie op de Middellandse Zee is dit jaar erger dan ooit.

Deze zomer maakten wekelijks tienduizenden vluchtelingen de tocht over de Middellandse Zee naar Griekenland en Italië. Half augustus meldde de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) dat zeker een kwart miljoen mensen de oversteek al had gemaakt. In heel 2014 staken 219.000 vluchtelingen de Middellandse Zee over. Via mensensmokkelaars, maar ook met bussen, treinen en te voet, trekken de vluchtelingen verder Europa in. Het grootste deel is op weg naar Duitsland en Zweden.

Door uitspraken van Angela Merkel ontstond er begin september verwarring over het Duitse asielbeleid.

De bondskanselier beloofde alle mensen die op de vlucht waren voor oorlogsgeweld, dat ze konden rekenen op opvang in Duitsland. Hierop groeide de groep vluchtelingen die door Europa op weg was naar Duitsland. Later, half september, besloot Duitsland de grenscontroles bij Oostenrijk juist op te voeren omdat het land de grote stroom mensen niet meer aankon. Duitsland verwacht dat het aantal asielaanvragen dit jaar op 800.000 uitkomt.

Nederland schroefde in navolging van Duitsland ook het aantal controles in het grensgebied op.

Niet direct om vluchtelingen te weren, maar meer om mensensmokkelaars te traceren en mensonterende omstandigheden te voorkomen. De afgelopen tijd kwamen er veel vluchtelingen om het leven, omdat ze door smokkelaars met tientallen tegelijk in busjes en vrachtwagens werden gestopt. De marechaussee gaat de komende tijd steekproefgewijs controleren op wegen, vliegvelden, internationale treinen en op het water.

De beelden van het dode lichaam van de 3-jarige Alan Kurdi, dat begin september aanspoelde op het strand van de Turkse badplaats Bodrum, zorgde internationaal voor grote verontwaardiging.

De foto's werden snel op internet verspreid, regeringsleiders reageerden geschokt en onder meer in Nederland werden verschillende acties in het leven geroepen om vluchtelingen bij te staan. De foto's versnelden het overleg van de Europese Unie over de vluchtelingenproblematiek en ook in het Nederlandse kabinet werd de druk opgevoerd om te komen met een goede oplossing voor vluchtelingen in Nederland.

Hongarije werd een belangrijk doorvoerland voor vluchtelingen. Het land behoort tot de Schengenzone en ligt op de weg van Griekenland naar Duitsland. 

Kort nadat Macedonië op 20 augustus de noodtoestand uitriep omdat het de vluchtelingenstroom niet aankon, liet ook Hongarije weten niet met de grote groepen mensen om te kunnen gaan. Er werd een hek opgetrokken op de grens van Hongarije met Servië en op 15 september werd de grens afgesloten.

Hierdoor vervolgden de tienduizenden vluchtelingen via Kroatië hun weg, maar ook dat land wist zich nauwelijks raad met de exodus. Zo snel mogelijk werden mensen daar doorgesluist naar Slovenië en Hongarije. Hongarije was op haar beurt daar weer niet van gediend en sloot half oktober ook de grens met Kroatië. 

Nu wijken vluchtelingen af naar Slovenië.

Slovenië zegt echter ook de toeloop niet aan te kunnen. De Sloveense autoriteiten lieten zondag 18 oktober weten dat het per dag maximaal 2500 tot 3000 vluchtelingen op kan nemen, om ze te registreren en door te sturen naar Oostenrijk. Dat land zei echter maximaal 1500 migranten per dag toe te laten. 

Regelmatig komt het voor dat vluchtelingen door dergelijke gang van zaken worden opgehouden en moeten wachten totdat ze hun reis kunnen vervolgen. Maandag 19 oktober laat vluchtelingenorganisatie UNHCR weten dat zo'n tienduizend mensen in Servië zijn gestrand vanwege de limieten die Europa aan het opnemen van vluchtelingen heeft gesteld.

Steeds meer Nederlandse gemeenten maken opvanglocaties klaar om vluchtelingen op te vangen.

Zo bouwt Nijmegen een tentenkamp voor drieduizend mensen en hebben onder meer Amsterdam, Groningen en Harderwijk opvang geregeld. In augustus hebben ruim zevenduizend mensen asiel aangevraagd in Nederland en half oktober schrijft staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) dat de verwachting is dat het aantal asielverzoeken dit jaar in ons land zal uitkomen op 50.000 tot 60.000.

De toename van het aantal asielzoekers roept gemengde reacties op en leidt in verschillende plaatsen tot grote onrust. Zo kwamen inwoners van het Drentse dorp Oranje in verzet toen bleek dat ze naast de afgesproken zevenhonderd asielzoekers nog eens zevenhonderd extra mensen moesten opnemen. In Woerden werd een asielzoekerscentrum 's nachts belaagd door twintig mensen met bivakmutsen.

Ondertussen is er een plan om 160.000 vluchtelingen uit Italië, Griekenland en Hongarije te verdelen over de Europese Unie.

Dinsdag 22 september bereikte een meerderheid van de Europese lidstaten hierover een akkoord. Tsjechië, Slowakije, Hongarije en Roemenië stemden tegen de verdeling. Finland onthield zich van stemming. Begin november ging de herverdeling van start.

Een eerste groep van dertig mensen vloog op 4 november met een commerciële vlucht van Athene naar Brussel, om vervolgens naar Luxemburg door te reizen. Daar werden ze in de opgevang opgenomen.

De regeringsleiders en staatshoofden van de 28 landen van de Europese Unie besloten woensdag 23 september 1 miljard euro vrij te maken voor opvang van vluchtelingen in de regio.

Zo willen de landen de vluchtelingenstroom naar Europa indammen. Het geld is onder meer bedoeld voor het Wereldvoedselprogramma van de Vernigde Naties en de vluchtelingenorganisatie UNHCR. Er wordt met name kleding en voedsel van gekocht. Ook gaan de Europese landen meer doen om de buitengrenzen te bewaken, dit om chaotische situaties te voorkomen.

Daarnaast is half oktober het plan gevat om samen met Turkije de vluchtelingencrisis aan te pakken. Het land krijgt 3 miljard euro als het er onder meer voor zorgt dat de grenzen beter worden bewaakt en vluchtelingen goed worden geregistreerd. 

Eind oktober werden Europese leiders het ook eens over 50.000 opvangplekken in Griekenland en nog eens 50.000 langs de Balkanroute. Hiermee zouden de schrijnende situaties in dit deel van Europa voorkomen moeten worden.