Derde deel van de drieluik over Leo Demidov, de Russische KGB-agent die na jaren van blinde toewijding aan de communistische heilstaat het licht zag.

Het eerste deel van de Demidov-trilogie, Kind 44, werd genomineerd voor de Bookerprize-shortlist, een voorrecht dat weinig boeken in het thrillergenre wordt gegund.

Het was een dijk van een karakterstudie over een ommekeer in ethiek. Hoofdpersonage Demidov was gehersenspoeld en hondstrouw aan de Stalinstaat. Een complexe moordzaak liet hem millimeter voor millimeter opschuiven en dwong hem vraagtekens te zetten bij wat moreel aanvaardbaar is ten bate van de totalitaire staat.

Propaganda

In het slotstuk Agent 6 wordt kort teruggehaakt naar het verleden. De gevierde Amerikaanse zanger Jesse Austin bezingt in zijn thuisland de voordelen van de communistische doctrine over gelijkheid en broederschap. Als hij een bezoek brengt aan de Sovjet-Unie, is Demidov een van de agenten die ervoor moet zorgen dat Austin niets van de rode ellende te zien krijgt. Schrijnend zijn de passages met figuranten die gedwongen zijn zogenaamd zielsgelukkig de staatsgereguleerde propaganda uit te dragen.

Vijftien jaar later is er van Austins roem weinig over, als Demidovs geadopteerde dochters en zijn vrouw op werkbezoek zijn in New York. Onbekend met de werkelijkheid van het politieke steekspel raken ze verzeild in een dodelijk complot waarin Austin ook is betrokken.

Afghanistan

Een derde verhaallijn voert Demidov, gekweld door wroeging over zijn gezin, naar Afghanistan waar de Russen een strijd voeren die geen einde zal kennen.

Hij kan het verleden niet loslaten en zal pas rusten als hij volledig heeft achterhaald wie in New York de touwtjes van het complot in handen had. Maar in een totalitaire staat blijkt de waarheid amper te achterhalen, waarmee Smith zijn thematiek uit de eerste twee delen nogmaals op intrigerende wijze over het voetlicht brengt.

More equal

Smith heeft voor Agent 6 de intrige breed uitgezet, ook op geografisch vlak, en hij lijkt hier nog meer dan in de vorige twee delen zijn aanklacht kracht bij te willen zetten. Hij bezit de literaire gave om op indringende wijze voelbaar te maken hoe het communistische systeem heeft gewerkt.

En vooral welke funeste gevolgen dit had voor dat immense land, waar zelfs je diepste gedachten en gevoelens nog door de staat gecontroleerd worden. Angst, paranoia, verraad en onrechtvaardigheid woekeren als onkruid in een wreed systeem, dat geen enkele vrijheid toestaat. Behalve voor degenen die de macht hebben om te bepalen hoe ideaal andermans leven moet zijn.

Uitgeverij Anthos

Vertaling Irving Pardoen