Tom Rob Smith heeft er een handje van om zijn lezers mee te trekken in de duistere wereld van communistisch Rusland.

Het lijkt wel alsof elke zin uit zijn thriller een aanklacht is tegen een wreed regime dat mensen in monsters verandert. Overal liggen verraders op de loer en iedereen is tegen elkaar opgezet.

In een dergelijk systeem is het vreten of gevreten worden; je kunt je buurman maar beter aangeven voor hij jou aangeeft.

Na Stalins dood is het de beurt aan Chroetsjov om het immense land te regeren. Wordt het daarmee een ander tijdperk? Nauwelijks.

Heel behoedzaam worden er weliswaar enkele maatregelen toegepast in het overheidssysteem, maar omdat er amper over is nagedacht doen ze meer kwaad dan goed.

Want dit is het geval. Van overheidswege worden er zogeheten ‘redes’ in omloop gebracht waarin omslachtig wordt verwoord dat er veranderingen plaatsvinden daar het oude systeem niet geheel rechtschapen was.

In een dictatoriaal regime is zulks een zet van jewelste, want als er iets is wat een tirannieke regering kenmerkt, is het dat ze boven elke fout zijn verheven. Wie daar vraagtekens bij zette, kon net zo goed direct een enkeltje goelag aanvragen.

Dat stalinistische regime werkte echter alleen met de medewerking van een heleboel mensen, en al die mensen krijgen nu kippenvel bij de gedachte dat ze ter verantwoording kunnen worden geroepen. Resultaat: een nog grotere chaos en zo mogelijk nog meer ellende.

Dit hernieuwingsdecor wordt door de auteur wederom geweldig uitgewerkt. Zijn hoofdpersoon is nog steeds de voormalig geheim agent Leo, die het in Kind 44 zo goed als in zijn eentje opnam tegen het stalinisme toen zijn houding aangaande het regime veranderde.

Zijn ‘beloning’ was een eigen sectie misdaadbestrijding die afweek van de gebruikelijke KGB-methodes. Aan dat KGB-apparaat had hij dus al zijn eerste vijand.

Tel bij die vijand de mensen op die hij voor zijn integere ommekeer had aangegeven, en Leo ziet zich geconfronteerd met een immense bende wraakzuchtige vijanden.

Een aantal van die vijanden hebben bendes gevormd, en een daarvan ontvoert de zijn aangenomen dochter Zoya. De gijzelaars eisen dat Leo een man terughaalt die door zijn toedoen is veroordeeld tot de beruchte goelagkampen.

Van de Russische auteur Solsjenitzyn wisten we al hoe het er in die kampen aan toegaat. Smith geeft daar een nieuwe wending aan.

Een die de beestachtigheid overschrijdt, want mensen die een goelag moeten overleven ontwikkelen een kwaadaardigheid waar dieren niet toe in staat zijn.

Het maakt Kolyma tot een beklemmende leeservaring, met wrede passages die moeilijk te verteren zijn. Immers, de lezers van Kind 44 weten welke verandering Leo heeft doorgemaakt.

In de goelags weten ze dat niet, en Smith gooit zijn hoofdpersoon derhalve voor de leeuwen. Maar als hij dat letterlijk had gedaan, was Leo er minder bekaaid van afgekomen.