Zwartendijk werkte in Litouwen voor Philips en was daar ook consul, een soort medewerker van de ambassade. In die rol zorgde hij ervoor dat zo veel mogelijk Joden de juiste papieren kregen om Europa uit te vluchten. Hij schreef meer dan tweeduizend visa uit, waarmee complete gezinnen het land konden ontvluchten.

De onderscheiding werd voor het laatst in 1964 toegekend. Nederland wilde geen onderscheidingen voor verzetsdaden meer in behandeling nemen, maar de Tweede Kamer wilde dat er voor Zwartendijk een uitzondering werd gemaakt.

"Over deze Nederlandse Schindler zijn geen speelfilms gemaakt. Onze kinderen worden niet met hem grootgebracht. Erkenning kreeg hij ook niet", schreven de politici in februari in een brief aan de koning. "Integendeel zelfs, zijn heldenmoed werd beloond met een reprimande van het ministerie van Buitenlandse Zaken wegens de schending van consulaire richtlijnen."

In april dit jaar werden de laatste juridische hobbels weggenomen, waardoor de erepenning donderdag kan worden uitgereikt.

Zwartendijk werd in 1956 al benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Het ministerie van Buitenlandse Zaken bood in 2018 excuses aan voor het berispen van Zwartendijk.

De verzetsheld overleed precies 47 jaar geleden. Dat hij nu nog de hoogste onderscheiding krijgt, vinden zijn nabestaanden "fantastisch".

Zoon Rob zegt tegen RTL Nieuws dat ze hopen dat het verhaal mensen aan het denken zet. "Niemand had het mijn vader kwalijk genomen als hij de deuren dicht had gedaan en niemand geholpen. Maar hij dacht: wacht even, ik moet deze mensen redden. Met vindingrijkheid is hij daarin geslaagd."