De naam zegt het al: crisisnoodopvanglocaties zijn opvanglocaties die worden ingezet in het geval van een crisis. Maar anders dan de tijdelijke noodopvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is de crisisnoodopvang in handen van de gemeenten. In de crisisnoodopvang verblijven mensen in principe veel korter dan in de noodopvanglocatie of in een regulier asielzoekerscentrum (azc).

Toen de eerste crisisnoodopvangplekken in mei 2022 opengingen, hadden gemeenten niet gedacht dat die een jaar later nog steeds nodig zouden zijn. Het plan was dat de gemeenten tot uiterlijk 1 januari 2023 zouden bijspringen, maar dat werd al meermaals verlengd. Nu staat de einddatum op 1 juli.

Het is nog maar de vraag of die datum blijft staan. De normale azc's zitten nog steeds vol en het is lastig om gemeenten te vinden die een nieuw azc willen openen.

Tegelijkertijd wordt er met spanning naar komende zomer gekeken, wanneer er waarschijnlijk meer asielzoekers naar Nederland komen dan verwacht. Nog geen twee weken geleden was het al zo druk bij het aanmeldcentrum in Ter Apel dat er weer mensen op een stoel moesten slapen.

In de tussentijd zitten ruim 5.500 asielzoekers in de crisisnoodopvang, terwijl de omstandigheden daar niet ideaal zijn. Sterker nog, ze kunnen schadelijk zijn, concludeerde onder meer de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). In de crisisnoodopvang is weinig privacy, en er is ook niet altijd toegang tot zorg of onderwijs.

Ook Van der Burg erkende meermaals dat de crisisnoodopvang is bedoeld voor kort verblijf. "Helaas is de werkelijkheid dat sommige personen hier langer moeten verblijven", concludeerde hij in april in een Kamerbrief.

VluchtelingenWerk ziet dat de crisisnoodopvanglocaties "langzaam het nieuwe normaal worden". Een woordvoerder van de organisatie wijst op de slechte omstandigheden in de opvang. "De onvrede neemt toe doordat mensen te lang in deze ruimtes zitten."

En dat terwijl ze ook al lang in onduidelijkheid zitten over hun asielaanvraag, omdat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) het aantal aanvragen niet aankan.

Tegelijkertijd ziet VluchtelingenWerk dat deze opvangplekken echt nodig zijn. "We zijn blij dat gemeenten die verantwoordelijkheid nemen. Helaas is het nodig totdat er nieuwe vaste locaties komen waar de opvang wel goed geregeld kan worden."

Maar het Veiligheidsberaad willen stoppen met de crisisnoodopvang. De voorzitters van de 25 veiligheidsregio's in ons land zeggen dat ze er geen geld, tijd en personeel meer voor hebben. Het was daarnaast de afspraak dat de gemeenten tijdelijk zouden bijspringen.

Er zijn gemeenten die de crisisnoodopvang ook na 1 juli openhouden. Het gaat bijvoorbeeld om een asielschip in Harlingen, een voormalige gymzaal in het Zuid-Hollandse Hendrik-Ido-Ambacht en een oude woonboerderij in Assen. Die locaties blijven nog eens maanden langer open.

In het Friese Drachten is de opvang in een congrescentrum zelfs met een jaar verlengd. De gemeente Smallingerland zegt dat te doen vanwege de "voortdurende crisissituatie". Ze zegt dat omwonenden weinig tot geen overlast ervaren en dat het draagvlak voor verlenging groot is. De gemeente voegt daar wel aan toe dat het centrum "geen tweede azc wordt".

Maar hoe het met de andere crisisplekken gaat, wordt dinsdagavond pas duidelijk. "We hebben toegezegd bij te springen tot 1 juli", zegt een woordvoerder van het Veiligheidsberaad. "Vanavond horen we hoe het ervoor staat en of het Rijk en het COA per 1 juli de taken kunnen overnemen."