Volgens de NCTV zijn er steeds meer signalen dat jihadistische organisaties voorbereidingen treffen om terroristische aanslagen te plegen in Europa. Die organisaties noemen Nederland expliciet als doelwit. Daarnaast komen de terroristische dreigingen vanuit het rechts-extremisme en mensen die de overheid wantrouwen.

Deze ontwikkelingen zijn nog niet zo zorgelijk dat Nederland het dreigingsniveau aanpast. Volgens de NCTV is er nog steeds sprake van een "aanzienlijke" dreiging, het op twee na hoogste niveau. Sinds december 2019 staat het dreigingsniveau op niveau 3.

Een aanzienlijke dreiging betekent dat een terroristische aanslag in of tegen Nederland voorstelbaar is, maar dat er op dit moment geen concrete aanwijzingen zijn dat er een aanslag wordt gepland. Toch moeten alle organisaties en overheidsinstanties die te maken hebben met het antiterrorismebeleid alert zijn en snel kunnen schakelen om een aanslag te voorkomen.

De grootste terroristische dreiging voor Nederland blijft die vanuit moslimextremistische organisaties. Die komt vooral uit IS-netwerken in Syrië en Afghanistan, en de IS-netwerken in Turkije die daaraan verbonden zijn.

Die dreiging was er al langer, maar is nu nog groter geworden. De NCTV ziet dat westerse landen nog duidelijker in beeld zijn gekomen van deze organisaties. Dat heeft onder meer te maken met recente koranverbrandingen, zoals in Zweden, of het verscheuren van een koran in Den Haag. De organisaties zouden na de verbrandingen hebben opgeroepen tot vergeldingsacties.

Volgens de NCTV is het "ook nog steeds voorstelbaar dat Nederlandse jihadisten op individuele basis of met een kleine groep overgaan tot geweld."

In Nederland hangt een groep van zo'n vijfhonderd mannen en vrouwen het IS-gedachtegoed aan. Dat is al jarenlang het geval en de NCTV verwacht niet dat die groep op korte termijn groeit.

Naast dreigingen uit moslimextremistische organisaties ziet de NCTV ook dreigingen vanuit de rechts-extremistische kant toenemen. Een klein deel van de rechts-extremisten zou daadwerkelijk een gewelddadige dreiging vormen. Een ander deel is bezig met het normaliseren van onder meer racistisch gedachtegoed.

Dat normaliseren gebeurt vooral online. "Het gaat onder meer om mensen die racistische uitspraken doen, in de omvolkingstheorie geloven en naar een witte etnostaat willen", zegt Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid Pieter-Jaap Aalbersberg tegen NU.nl. "Opvallend is dat het vooral heel jonge mannen zijn van tussen de vijftien en twintig jaar die online dit soort gedachtegoed normaliseren en verspreiden."

De NCTV stipt ook het anti-institutioneel extremisme aan. Dat gaat over aanhangers van complottheorieën, een groep die tijdens de coronapandemie erg zichtbaar werd. "Deze mensen voeden het wantrouwen in de overheid door het narratief van een kwaadaardige elite."

Vorige week waarschuwde de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) al voor deze groeiende groep aanhangers. Dit soort theorieën zijn slecht voor het vertrouwen tussen burgers en de overheid en mensen onderling.

De NCTV vindt het zorgelijk dat veel van de genoemde terroristische dreigingen online aanhang vinden. Aalbersberg: "Westerse democratieën worstelen ermee hoe ze hun burgers online moeten beschermen. Dat zal de komende tijd een groot vraagstuk blijven."