AIVD waarschuwt voor groei 'gevaarlijke' complottheorie over kwaadaardige elite
Deze theorie is volgens de AIVD gevaarlijk, omdat die allerlei mensen aanspreekt die anders niets met elkaar te maken zouden hebben. Daarbij gaat het volgens de veiligheidsdienst om bijvoorbeeld rechts-extremistische en islamitisch-extremistische groeperingen.
Het is ongebruikelijk dat de AIVD een rapport over een complottheorie deelt. Dat gebeurt nu wel, omdat de dienst wil waarschuwen voor de gevolgen van de theorie.
Eerder bestempelde de AIVD de complottheorie al als het "populairste extremistische narratief in Nederland". Naar schatting geloven 100.000 mensen er "in meer of mindere mate" in.
Het aantal aanhangers van de theorie na sinds 2021 flink gegroeid. In dat jaar raakten veel mensen er geïnteresseerd in vanwege de coronalockdowns.
Complottheorie schadelijk voor vertrouwen
De AIVD spreekt van "anti-institutioneel-extremisten" die ervan overtuigd zijn dat een elite "mensen wil onderdrukken, tot slaaf wil maken of vermoorden". Die elite zou bestaan uit de overheid, de rechtspraak, de media, de wetenschap en grote bedrijven.
De meeste aanhangers van de theorie zijn niet gewelddadig, maar toch vormt die op lange termijn een dreiging, stelt de AIVD. Als de theorie meer aanhangers krijgt, is dat volgens de dienst niet goed voor het vertrouwen tussen burgers en de overheid en tussen mensen onderling.
Veel mensen zijn ontevreden over hoe het nu gaat in ons land. Ze voelen zich ongehoord en hebben het gevoel dat de overheid hen niet helpt, stelt het rapport. Daarom is het belangrijk dat de overheid, wetenschap, media en rechtspraak hun best doen het vertrouwen van de samenleving terug te winnen.
Verschillende groepen kunnen aanhaken op theorie
De complottheorie heeft "groeipotentieel", stelt het rapport. Verschillende groeperingen kunnen er makkelijk op aanhaken. Dat komt volgens de AIVD doordat het verhaal achter de theorie "relatief wendbaar is". Dat komt weer doordat mensen er steeds "nieuwe boodschappen over actuele gebeurtenissen en fenomenen" in opnemen, schrijft de dienst.
Mensen kunnen het idee dat de burgers "in oorlog zijn met de elite" volgens de AIVD als een rechtvaardiging van geweld zien. Dat gebeurde bijvoorbeeld vorig jaar, toen een man werd gearresteerd die een aanslag op premier Mark Rutte voorbereidde.