Het kabinet is al een paar jaar op zoek naar opvangplekken voor asielzoekers die weinig kans maken op een verblijfsvergunning. Het gaat om asielzoekers die uit veilige landen komen of al in een ander EU-land asiel hebben gekregen.

Zij vormen maar een klein deel van het totale aantal asielzoekers, maar het is wel een groep die relatief meer overlast veroorzaakt. Nu krijgen ze net als alle andere asielzoekers onderdak in een regulier asielzoekerscentrum. Daar wonen mensen zelfstandig, doen ze hun eigen boodschappen en kunnen ze bijvoorbeeld lid worden van een plaatselijke sportclub of vereniging.

Door sobere opvanglocaties te creëren hoopt het kabinet asielzoekers uit veilige landen en andere EU-lidstaten te ontmoedigen naar Nederland te komen. Het is de bedoeling dat ze zoveel mogelijk in de opvang blijven en daar deelnemen aan een dag- en avondprogramma. Ook krijgen geen eet- en leefgeld. De asielprocedure kan daardoor snel worden afgehandeld.

Het kabinet voert sinds vorig jaar verkennende gesprekken met de gemeente Almere over het gebruik van een oude gevangenis. Dat gebouw is van het Rijk, maar de gemeente moet de vergunning voor opvang verlenen.

Het college van Almere heeft alvast strikte voorwaarden gesteld aan de opvanglocatie. Zo moet het in eerste instantie om een tijdelijke proef gaan, met een maximum van vijftig bedden. Verder wil de gemeente dat de pilot kan worden stopgezet als de veiligheid en leefbaarheid in en buiten de locatie in het geding komen.

Het college praat de gemeenteraad vanavond voor het eerst bij over de gevoerde gespreken. De raadsleden moeten de wethouders en burgemeester groen licht geven om verder te onderhandelen met het Rijk. Aan het einde van de rit zal ook een meerderheid van de gemeenteraad nog moeten instemmen met de komst van de sobere opvanglocatie.

Het kabinet is positief over de proef in de oude gevangenis, maar benadrukt in een reactie dat de gemeenteraad nu eerst aan zet is.

Mocht de sobere opvang er komen, dan is het niet de eerste keer dat asielzoekers die weinig kans maken op een status gescheiden worden opgevangen.

In 2020 en 2021 liep er ook een proef met sobere opvang, in Budel en Ter Apel. Uit een evaluatie is gebleken dat die pilot succesvol was. De asielprocedures werden sneller afgehandeld en de komst van deze groepen asielzoekers werd ontmoedigd. Toch waren andere gemeenten niet bereid om de proef voort te zetten.

De gemeenten vrezen voor de overlast die juist deze asielzoekers veroorzaken. Die zorgen zijn niet onterecht. Budel kampte bijvoorbeeld met veel incidenten, zoals steekpartijen binnen de poorten van de opvang. Om die in Almere te voorkomen, moet daar veel begeleiding komen. En als dat nodig is, komen er ook beveiligers. Ook mogen de asielzoekers maar twee keer per dag - in de ochtend en avond - naar buiten. Op loopafstand van de locatie bevinden zich ook geen winkels.

Het kabinet wil uiteindelijk vier sobere opvanglocaties openen, maar tot nu toe worden er alleen gesprekken gevoerd met Almere.