Het treinverkeer tussen Den Bosch en Eindhoven en in de buurt van het Friese Molkwerum ligt voorlopig stil. Het spoor is verzakt door de tunnels die de dassen eronder hebben gegraven.

"Elke maand dat je langer wacht als er dassen oprukken, graven ze meer zand uit. Daardoor werd de kans op verzakking van het spoor steeds groter", zegt Dirkmaat.

Zo was de dassenburcht op het Brabantse spoor al zeven jaar bekend. In al die tijd hebben de dieren veel gangen en kamers gegraven, waardoor het moeilijker wordt om ze weg te halen.

Ook de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) laat weten dat ProRail veel eerder al vergunningen had kunnen aanvragen om de das te mogen verplaatsen.

ProRail zegt dat wel te hebben gedaan. Zij wijzen juist naar de RVO. "We hebben in december een aanvraag voor een vergunning gedaan. Maar deze is nog steeds niet goedgekeurd", zegt woordvoerder Aldert Baas tegen NU.nl. Toen was de burcht volgens hem nog rustig.

"Uit noodzaak hebben we de snelheid op het spoor eerst verlaagd naar 80 kilometer per uur en een paar weken geleden zelfs naar 40." Maar na inspectie bleek ook dat nu niet meer houdbaar.

Vanwege de opkomende das is vorig jaar een werkgroep opgericht. Deze samenwerking tussen de stichting en ProRail moest de dassen beter te monitoren om sneller te kunnen reageren op eventuele verzakkingen. Zo werden plekken in Friesland en Noord-Brabant in de gaten gehouden. Toch kon de werkgroep de verzakkingen niet op tijd signaleren.

"Dassen kunnen in een paar dagen tijd heel veel werk verzetten. Soms is er op de ene dag niets aan de hand, maar een dag later wel", legt Baas uit. "Dat zagen we ook bij Esch (tussen Den Bosch en Eindhoven, red.). In een paar dagen was er ineens heel veel meer activiteit."

Baas noemt de situaties dan ook "heel ernstig". "Het is daarom belangrijk dat we er bovenop zitten, want het gaat om de veiligheid van het treinverkeer. Maar de projectgroepen kunnen nou eenmaal niet 24 uur per dag uitkijken." ProRail vertelt dat ze zo'n veertig plekken waar dassen zijn in het land grondig in de gaten houden. "Op die plekken moeten ze de dieren nu preventief weghalen", vindt Dirkmaat.

Dinsdagavond diende ProRail opnieuw een vergunningsaanvraag in bij de RVO. Maar het kan nog even duren voor die wordt goedgekeurd. Volgens RVO ligt de aanvraag "boven op de stapel en wordt die met urgentie behandeld".

Dirkmaat spreekt van een acute situatie die nú aangepakt moet worden. "De structurele oplossing moet er ook komen, maar daar kunnen we volgende maand over praten. Dit is dringend", benadrukt hij. Het goedkeuren van de aanvraag duurt dan ook "te lang", vindt ProRail. Het is volgens de woordvoerder niet te zeggen wanneer ze die vergunning kunnen verwachten.

In Friesland wordt woensdag of donderdag goedkeuring verwacht. Daar wordt een kunstburcht gebouwd voor de dassen. De namaakburcht wordt gebouwd van buizen en klei. Maar in Noord-Brabant is dat geen oplossing. "Daar is de nood te hoog om op de bouw van zo'n burcht te wachten", zegt Bert Hesse, projectleider bij Stichting Das&Boom. Het is nog niet bekend welke plan er voor de dassen in Esch is.

ProRail begrijpt ook dat er zorgvuldig wordt omgegaan met de beschermde diersoort. "Maar met de opkomst van de das moeten we betere afspraken maken om in de toekomst dit soort problemen te voorkomen", zegt Baas. "Het is goed voor natuur in Nederland, maar echt een probleem voor de reizigers."

Ook staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat pleit voor een structurele oplossing. "Er zijn nu elke dag zo'n 50.000 reizigers de dupe", schrijft ze in een Kamerbrief. Er moeten dus duidelijke afspraken worden gemaakt.

"Bijvoorbeeld zoals ook is gebeurd met de ooievaar", zegt Baas. Die beschermde vogelsoort bouwde nesten in bovenleidingen van het spoor. Volgens protocol mag ProRail acuut ingrijpen als de ooievaar een gevaar vormt voor de veiligheid van het treinverkeer. Baas: "Zulk beleid moet er ook komen voor de das."

ProRail heeft de laatste jaren meer overlast van dieren. Zo vormde vorig jaar ook de bever een probleem rond het spoor in Groningen. "De ontwikkelingen in de natuur hebben steeds meer invloed op de infrastructuur", stelt Baas. Daar moet meer overleg over komen. Maar er is ook goed nieuws: het gaat goed met de ooievaar, das en bever in Nederland.